بر اساس اسناد محرمانه منتشر شده در ویکی لیکس سازمان سیا با مشارکت اسرائیل در سال ۲۰۰۸ نخستین تلاش‌ها برای ایجاد یک گروه فمنیستی را در منطقه آذربایجان برای پیشبرد جریان تجزیه طلبی و قومگرایی شکل داد.
در هفته گذشته موج هماهنگ ایران ستیزانه با محوریت رسانه‌های لندنی و چند نهاد به اصطلاح حقوق بشری در فضای رسانه ای و مجازی راه اندازی شد سردمدار این موج گروهی از عناصر اپوزیسیون بودند که در زمینه براندازی تجزیه طلبی در سال‌های گذشته فعال بودند. اما بخش اعظم این موج از سوی به اصطلاح کنشگران فمنیست قومگرا صورت گرفت که برطبق اسنادی از ویکی لیکس توسط امریکا و اسرائیل شکل گرفته اند.
بر همین اساس و طبق اسناد محرمانه منتشر شده در ویکی لیکس سازمان سیا با مشارکت اسرائیل در سال ۲۰۰۸ نخستین تلاش‌ها برای ایجاد یک گروه فمنیستی را در منطقه آذربایجان شکل داد. در این چارچوب یک همایش به ظاهر بین المللی (اما عملا در خصوص ایران) در استانبول ترتیب داده شده بود تا سیا بتواند از طریق این همایش به شناسایی نیرو‌های مفید و تربیت کادر‌های فمنیست-قومگرا بپردازد. متولی برگزاری این همایش یک سازمان به ظاهر حقوق بشری در جمهوری آذربایجان تحت سرپرستی خانم نوولا جعفراغلو بود که طبق همین اسناد روابط نزدیکی با اسرائیل و سیا دارد. بررسی اسناد موجود نشان میدهد که حکومت امریکا در این سال‌ها عمیقا به این مسئله پی برده بود برای پیشبرد جریان تجزیه طلبی در مناطق آذربایجان نیازمند یک خرده جریان فمنیست است که بتواند با تاکید بر پاره ای از مفاهیم احساسی مانند «زبان مادری» و استثمار این مضامین به عملیات روانی خود ادامه دهد.
یکی از اسناد محرمانه وزارت امور خارجه آمریکا از مبداء استانبول که توسط ویکی لیکس منتشر شده، با شماره ۰۸ISTANBUL۶۱۵_a به تاریخ ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸، از کنفرانسی تحت حمایت CIA حکایت دارد که با نام «بحث درباره حقوق زنان در منطقه» یا «کنفرانس منطقه‌ای حقوق زنان» و دعوت از فعالان اصطلاحا «حقوق بشر» از ایران، باکو و ترکیه در تاریخ ۲۸ و ۲۹ نوامبر سال ۲۰۰۸ برگزار شده است. وظیفه زنان حاضر در این همایش بین المللی که به صورت «بسته» و بدون حضور هر گونه خبرنگار، دانشجو یا پژوهشگران برگزار شد و اتفاقا صرفا به مطالعه وضع زنان قومیت‌های ایران می‌پرداخت، قومی سازی مسائل ایران و پیشبرد جنگ نرم بود.
موضوع کنفرانس مورد اشاره، به رغم نام آن که گویا «بین المللی» بوده و ملیّت مدعوین، تماما بر «وضعیت زنان در ایران» متمرکز بوده است. این موضوع شگفت‌انگیز در متن سند محرمانه هم بازتاب یافته: «به رغم عنوان کنفرانس، مباحث مطرح شده اساسا متمرکز بر وضعیت بد حقوق زنان در ایران بود».
به نظر می‌رسد هدف نهایی کنفرانس، گره زدن تحرکات قومی و مسائل زنان به یکدیگر در قالب شکاف‌های متراکم اجتماعی بود. به همین منظور فعالان زنان این حوزه از میان نزدیکان افراد شناخته شده در حوزه قوم گرایی (شمالغرب) انتخاب شد. در همین دوره بود که گروهی حدودا ده نفره از کنشگران فمنیست و قومگرا در این حوزه پدیدار شدند که بی شک محصول کنفرانس‌هایی از این دست بودند. البته برخی از آنها پس از مدتی از کشور متواری شدند.
متولیان و برخی سخنرانان در این کنفرانس به تاکید از لزوم «ایجاد شبکه‌ای میان فعالان حقوق زنان ایرانی با همتایان آنها در جمهوری آذربایجان و ترکیه» می‌گویند (کشور‌هایی که خود متهم به نقض گسترده حقوق بشر به ویژه زنان بوده‌اند).
در این کنفرانس ۵۳ سخنران ایرانی، باکویی و ترکیه‌ای حضور داشتند. از جمله ایرانیان مدعو، به حسن شریعتمداری اشاره شده است. شیرین عبادی نیز به این کنفرانس دعوت بوده که به دلیل مشغله امکان حضور در استانبول را نیافته، اما متن سخنرانی خود را برای قرائت در این کنفرانس فرستاده است که توسط فعالان نزدیک به او خوانده شده است.
یکی دیگر از سخنرانان کنفرانس در روز ۲۹ نوامبر، فردی به نام علی حامد ایمان بوده است. فردی که در سند از او به عنوان «فعال حقوق بشر و روزنامه‌نگار ایرانی» و در عین حال «فعال جنبش قومی در شمالغرب ایران» یاد شده است.
گرداننده اصلی کنفرانس استانبول فردی به نام نوولا جعفراغلو مدیر «انجمن حمایت از حقوق زنان» مستقر در باکو با همکاری عبدالله بوکسور مدیر «بنیاد پژوهش جهان ترک» بود.
یکی دیگر از اسناد محرمانه از سفارت آمریکا در باکو که مرتبط با کنفرانس استانبول است با شماره ۰۸BAKU۱۱۵۶ مورخ ۵ دسامبر ۲۰۰۸ در اسناد ویکیلیکس منتشر شده. در این سند، اشاره می‌شود که «این کنفرانس به صورت غیرمستقیم از سوی دولت ایالات متحده حمایت شده»، آن هم از طریق تأمین مالی انجمن حقوق زنان نوولا جعفراغلو. جعفراغلو سازمان‌دهنده اصلی کنفرانس استانبول بوده، در روز سوم دسامبر ۲۰۰۸ با مأمور دیدبان آمریکا در باکو دیدار می‌کند و گزارشی از کنفرانس به او میدهد. این کنفرانس که با حضور ۵۳ مهمان رسمی، ۲۲ نفر از ایران و ۵ نفر ایرانیان خارج از کشور و تعدادی هم از اهالی جمهوری آذربایجان و ترکیه، برگزار شده. به گزارش جعفراغلو هیچ رسانه‌ای به این کنفرانس دعوت نشده بود! وی به مامور آمریکایی وعده داده که گزارش مکتوب و DVD این کنفرانس تهیه و در اختیار او قرار می‌گیرد.
یک نکته جالب توجه از گزارش جعفراغلو که نشان‌دهنده طرز فکر قوم‌گرایانه و ادبیات تجزیه‌طلبانه او علیه ایران است آنجاست که مدعوین ایرانی به کنفرانس را شامل گروه‌های قومی «آذری‌ها، کردها، عرب‌های اهوازی، ترکمن‌ها و فارس‌ها» معرفی کرده به علاوه تعدادی گرایش سیاسی معرفی می‌کند. بنا بر گزارش، به گفته یک فعال ایرانی ساکن در باکو، آنچه این گروه‌ها را گرد آورده «چتر سازمان‌بخش آذربایجانی-ترکی» بوده است!
آدرس لینک¬های اسناد در ویکی لیکس
[1] https://wikileaks.org/plusd/cables/08ISTANBUL601_a.html
[1] https://wikileaks.jcvignoli.com/cable_08BAKU1156?hl=