تابناک فارس به نقل از فارس: شیراز همیشه به شهری سرسبز و خوش آب‌و‌هوا شهره بوده است، شهری بدون آلودگی و معتدل با پوشش گیاهی سرسبز و حدود ۳۰ هزار هکتار باغ که معروف‌ترینش باغات محدوده قصردشت شیراز است، محله‌ای که شهرت ملی و حتی جهانی دارد و محصولات آن از کیفیتی بالا برخوردار است، انار و خرمالوی قصردشتی همه ساله با آغاز فصل پاییز زینت‌بخش کوچه‌باغ‌های سرسبز قصردشت می‌شود تا عطر زندگی را در ریه‌های مردم این شهر بگستراند.
کلانشهر شیراز به واسطه همین پوشش گیاهی، گذشته از محصولات کشاورزی حاصل از آن، در گذشته گرفتار آلودگی نبود و باغات شیراز به‌ویژه محدوده قصردشت نقش تصفیه هوا را بر عهده داشت، اما رفته رفته با کاهش چشمگیر وسعت باغات و از بین رفتن این پوشش سبز علاوه بر افزایش دمای هوا، آلودگی نیز در این شهر مشکلاتی افرید و تغییر کاربری‌های جزیره‌ای بیش از پیش نمایان شد.
باغات شهر شیراز به طور کلی به دو گروه شامل حوزه استحفاظی قصردشت و باغات خارج از حوزه استحفاظی هم در محدوده و هم در حریم تقسیم می‌شوند.
وسعت باغات قصردشت ۱۵۰۰ هکتار شامل باغ، اراضی و روستاهایی چون کدیون، دینکان و ... است که در مجموع حدود هزار هکتار آن در گروه یک واقع شده است.
باغات قصردشت خود شامل پنج گروه هستند، که در گروه یک هیچ ساخت و سازی مجاز نیست و از محل تغییر کاربری برخی گروه‌های دیگر باید جهت حفظ و آبادانی گروه یک استفاده شود.
متاسفانه طی سنوات گذشته با استفاده از اشکال قانون برخی ساخت و سازها و واگذاری‌های غیر اصولی صورت گرفته، در هزار هکتار گروه یک ۳۰ هکتار مغایرت وجود دارد که همان ساخت و سازهای غیرمجاز است؛ در حالی که براساس مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی تنها آنچه که از گروه ۵ به صورت زمین است و باغ نیست می‌تواند تغییر کاربری یابد که عوایدش هم باید صرف حفظ باغات گروه یک شود.
مصوباتی که دست و پا شکسته اجرا شد!
طی ادوار گذشته در شوراهای مختلف مصوباتی در حوزه صیانت از باغات به تصویب رسید که شهرداری به عنوان متصدی اصلی به حفظ باغات کمک کند و ساخت و سازهای غیرمجاز را به عنوان فضای عمومی در اختیار مردم قرار دهد، اما این مصوبات به طور کامل اجرایی نشد، همچنین مبالغی که باید برای حفظ باغات اختصاص می‌یافت نیز به طور کامل تخصیص نیافت و همین رفتارها رفته رفته حجم باغات را کم و کمتر کرد تا به شرایطی که امروز مشاهده می‌کنیم، برسیم!
باغات شیراز از سالیان دور وسیع‌ترین پهنه سبز شهر شیراز محسوب می‌شدند و دلیل تهدیدات جدید تخریب و تغییر کاربری ناشی از روند فزاینده گسترش ساخت و سازها به ویژه در دهه های ۶۰ تا ۸۰ محور توجه مدیریت شهری قرار گرفت و بر این اساس طرح ساماندهی باغات قصرالدشت شیراز توسط مهندسین مشاور آمود برای این محدوده تهیه و در سال ۱۳۷۹ به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسید و مبنای اقدامات اجرایی در این محدوده قرار گرفت.
آیا عنوان "شهر سبز و بدون آلایندگی" برای شیراز می‌ماند؟
اگرچه این طرح به دلیل برخورداری از پشتوانه نظری محافظه کارانه توانسته بخشی از باغات را در مقابل هجوم پرشتاب اقدامات تخریبی حفظ کند، اما از آنجا که به شرایط اقلیمی به ویژه خشکسالی سالهای اخیر همچنین ملزومات اقتصادی - معیشتی باغداران، پیش نیازها و خدمات پشتیبانی باغات و سایر الزامات، حفاظت موثر و توسعه باغات به‌عنوان زیرسیستمی سیستم شهری بی‌توجه مانده و اینک مدیریت شهری شیراز را با انبوهی از مشکلات ابهامات و مسائل اجرایی روبرو کرده است که بازنگری طرح مذکور برای برون رفت از بحران کنونی و ایجاد بستر توسعه پایدار شهری با تاکید بر حفاظت و ارتقای سطح بهره وری باغات بسیار ضروری است.
بر همین اساس و با توجه به اینکه افزایش فزاینده تقاضاهای تغییر کاربری باغات، تخریب بخش زیادی از باغات قصرالدشت که ریه‌های شهر شیراز محسوب می‌شود، اثرات جبران‌ناپذیری برای شهر شیراز داشته که ملموس‌ترین آنها تغییر دمای شهر است و برای زیبایی بیشتر شیراز و ماندگاری عنوان "شهر سبز و بدون آلایندگی" باید با تغییر الگوهای شهرسازی به توسعه فضای سبز شهری به ویژه مجموعه ها توجه داشت.
شورای عالی برنامه‌ریزی و توسعه استان فارس به عنوان بالاترین نهاد تصمیم گیری و نظارت در خصوص توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی در سطح استان و با توجه به اهمیت بسیار زیاد با موضوع حفاظت و صیانت از باغات، همواره به صورت جدی از سال ۹۶ مصوبات متعددی را در این زمینه ارائه کرده است.
برای مثال مصوبه بند ۳ مصوبات پنجمین نشست شورا در سال ۱۳۹۶ با استناد به تبصره ۱ و ۲ بند ۲ مصوبه هفتم آذر ماه ۱۳۷۹ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، موضوع طرح جامع ساماندهی باغات بود که مقرر گردید کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی به ارسال درخواست هایی که موقعیت مکانی آنها در پهنه اراضی مشهور به جبل دراک واقع در حد فاصله کمربندی به فرهنگ شهر در محدوده باغات قصرالدشت و جزء اراضی گروه ۵ باغات قصرالدشت است، با رعایت مقررات و ضوابط مربوطه و در صورت تایید و تصویب کارگرده به شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان اقدام نماید.
در ارتباط با سایر پهنه‌های محدوده باغات قصردشت با توجه به گذشت بیش از ۱۵ سال از مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در ارتباط با طرح جامع ساماندهی باغات قصردشت و ضرورت ارزیابی اجرای طرح بازنگری آن توسط اداره کل راه و شهرسازی استان فارس مقرر شد کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی از ارسال درخواست تغییر کاربری باغات در این پهنه‌ها به شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان خودداری کرده و پیگیری بازنگری طرح جامع ساماندهی باغات از طریق شورای عالی شهرسازی و معماری ایران را در دستور کار خود قرار دهد و نسبت به ارائه گزارش اقدامات صورت گرفته در جلسات بعدی شورا اقدام کند.
همچنین بر اساس بند ۲ مصوبات دومین نشست شورا در سال ۹۷، شهرداری شیراز نسبت به تهیه و ارسال پیشنهاد در راستای تغییر ساختار و بازنگری طرح مذکور حداکثر تا یک ماه به کارگروه زیربنایی و شهرسازی اقدام نماید و کارگروه زیربنایی پس از بررسی و اصلاح احتمالی ساختار پیشنهادی در جلسات کارگروه نسبت به ارسال صورتجلسه به دبیرخانه شورای برنامه ریزی و توسعه استان به منظور بررسی موضوع در صحن شورا اقدام نماید.
با توجه به جمع مطالب پیش‌گفته و درخواست شهرداری شیراز مبنی بر درخواست مجوز تغییر کاربری سایر پهنه‌های گروه پنج مقرر گردید رحیمی، معاون وقت هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس و رئیس کارگروه زیربنایی و شهرسازی پس از بررسی کامل موضوع با رعایت اصول و قوانین بالادستی نسبت به پیشنهاد و ارسال سایر پهنه‌های گروه پنج، که فاقد پوشش درختی می‌باشد و با در نظر گرفتن تمام جوانب و شرط حفاظت و صیانت و حفاظت از باغات تعییر کاربری آنها بلامانع می باشد، همراه با مستندات کامل به دبیرخانه شورای عالی برنامه‌ریزی و توسعه استان اقدام کنند و پس از طرح در صحن شورا در این خصوص تصمیم‌گیری نهایی گرفته شود.
اینها بخشی کوچکی از مصوبات سفت و محکمی است که طی سالهای گذشته در ادوار مختلف شورا برای حفاظت و صیانت از باغات مطرح شده است اما همچنان که از روی نقشه‌های هوایی نیز مشخص است، حفاظت از باغات آن‌گونه که شایسته است، صورت نمی‌گیرد، باغات خشکیده‌اند، تغییر کاربری صورت گرفته است، باغدار ناراضی است، ساخت و ساز غیرمجاز انجام شده و روز به روز از وسعت باغات کم می‌شود.
عمل نکردن به وعده‌ها
همان‌گونه که مشخص است در دوره شهرداران قبل وعده و وعیدهای بسیاری در جهت حفظ و صیانت از باغات داده شد اما به وعده‌ها عمل نشد و حجم باغات روز به روز کاهش یافت.
شهردار سابق شیراز که پیش از انتصاب در شهرداری خود از مطالبه‌کنندگان جدی در حوزه باغات بود پس از تصدی در سمت شهردار و در یک سال خدمتش در این پست به این بحث ورود جدی نداشت، حال از شهردار حاضر نیز تقاضا می‌شود برای حفظ باقی‌مانده ریه‌های شهر شیراز همت کند و عزمی جانانه برای زنده نگه داشتن بخش کوچکی از گستره باغات به کار گیرد تا بیش از این شاهد از بین رفتن این میراث ارزشمند نباشیم.
چنانچه طبق تصاویر مشاهده شده وسعت اصلی و اولیه باغات، میزان تغییر کاربری‌ها، مساحت باغ‌های خشکیده و ... قابل ملاحظه و مشاهده است و ضروری است دستگاه قضا و متولیان این امر در شهرداری با برخورد به موقع مانع ادامه این روند شده و به متصرفان تذکر جدی دهند.
