کارگاه دائمی خشت در بافت تاریخی در یزد

به گزارش تابناک یزد،یزد اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان بعد از ونیز ایتالیاست، همین دو ویژگی کافی است تا مردمان کویر به خود افتخار کنند که شهری به وسعت تاریخ دارند. در هر کدام از بناهای این شهر خشتی، مردمان کویری ساده‌ترین و با شکوه ترین معماری را از خود به یادگار گذاشته‌اند که با توجه به قدمت زیاد، هنوز هم با آب و هوای خشک و بی‌رحم کویر مقاومت می‌کنند.
با قدم‌زدن در بافت تاریخی یزد و دیدن شکوه معماری آن ، بادگیرها، آب انبارها، یخچال‌های خشتی و خانه‌های قدیمی پی خواهیم برد که مهم ترین عنصر شکل دهنده این بناهای تاریخی و ماندگار «خشت» است. با توجه به حفظ اصالت بناهای تاریخی، نگهداری بافت سنتی آن و همچنین جلوگیری از به کارگیری مصالح نامناسب در بناهای تاریخی، کارگاه خشت به همت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به طور دائم در بافت تاریخی یزد دایر شده است.

لزوم حفظ بناهای خشتی و گلی در بافت تاریخی
یک دانشجوی دانشکده معماری می‌گوید: خشت و گل اساس کار معماران و نیاکان ما در گذشته بوده است که با بهره گیری از این نوع مصالح، بناها را در برابر طبیعت خشن کویر مقاوم می‌کردند.
«رزیتا پورسینایی» می‌افزاید: متاسفانه با گذر زمان قسمتی از بناهای تاریخی در محدوده تاریخی تخریب شده است و مالکان آن برای مرمت و بازسازی از آجر یا نماهای امروزی استفاده می‌کنند.
به گفته این دانشجوی یزدی، برای حفظ میراث و تمدن تاریخی کویر و این شهر باید در مرمت و بازسازی بناهای تاریخی از مصالح خشت و گل مانند گذشته استفاده کرد.
وی دایر شدن «کارگاه خشت» در بافت تاریخی را یک طرح خوب و ایده‌آل برای حفظ بافت سنتی و مصالح خشتی بناهای تاریخی شهر عنوان کرد.
یک شهروند یزدی می‌گوید: اصل بافت تاریخی همین بناهای خشتی و گلی است که معماران گذشته با فناوری پیچیده‌ای خلق کرده‌اند، ولی امروز مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.
«سید حسین سلطانی» بیان می‌کند: رکن جاذبه‌های گردشگری یزد، همین بناهای تاریخی و شکوه معماری کویری است که این جاذبه گردشگران خارجی را حیرت زده کرده است؛ پس نازیباست به جای خشت از آجر و مصالح امروزی در بافت تاریخی استفاده شود.
یک زوج آلمانی که به اتفاق فرزند سه ساله خود از مسجد جامع یزد و محله‌های تاریخی اطراف این محدوده در حال بازدید هستند، در گفت‌و‌گو با همشهری درباره معماری بناهای تاریخی یزد می‌گویند: بناهای تاریخی یزد بیشتر خشتی است، این برای ما جذابیت زیادی دارد.
«دیزل موزر» می‌افزاید: معماران قدیم ایرانی با وجود نبود امکانات، توانسته‌اند چنین یادگاری را به‌جای بگذارند که تا امروز هم پا برجا بوده است؛ بر همین اساس این بناها باید بیشتر حفظ و نگهداری شود.

خشت؛ مهم ترین رکن بناهای تاریخی کویر
مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفت: خشت مهم ترین مصالح به کار رفته در بناهای تاریخی و کهن‌ترین مصالح ساختمانی بشر در فلات مرکزی ایران است. این خشت در دوره‌های مختلف تاریخی به شکل‌های مختلفی خودنمایی کرده است.
«محمد مهدی شرافت» می‌افزاید: عنصر سازنده بافت تاریخی یزد خشت بوده است. بنابراین تولید خشت خام از ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین روش‌های تولید مصالح ساختمانی به کار رفته در کل کشور به ویژه در یزد است.
به گفته وی، خشت از جمله مصالح بومی و اقلیمی با میزان دسترسی بسیار بالا در مناطق گرم و خشک ایران است. شرافت ادامه داد: کارگاه خشت با هدف بومی سازی و حفظ عنصر خشت و گل در بافت تاریخی، دایر شده است و با کمک این کارگاه، خشت مقاوم و مناسب تری برای مرمت و بهسازی بناهای تاریخی در اختیار مردم گذاشته می‌شود. این مسئول ادامه می‌دهد: استفاده از مصالح خشتی بومی به همراه تثبیت کننده‌های طبیعی می‌تواند اثرات بسیار مهمی در شکوفایی این روند از خود به نمایش بگذارد. به‌گفته او هنرمندانه‌ترین معماری ایرانی - اسلامی در بناهای تاریخی و خشتی را در شهر یزد می‌توان یافت.
شرافت می‌افزاید: انواع خشت‌های مورد استفاده در بافت تاریخی یزد در کارگاه‌های میراث فرهنگی تولید می‌شود؛ یکی از محاسن این مصالح ساختمانی کهن در مناطق کویری ایران به ویژه شهر تاریخی یزد، پایداری و ماندگاری آن است؛ تا حدی که بعضی از بناهای خشتی شهر تاریخی یزد، بیش از هزار سال قدمت دارند و هنوز با قامتی استوار پا برجا هستند. مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی با مطالعات میدانی، آسیب شناسی و سنجش مقاومت خشت در بناهای تاریخی در بهبود روش‌های ساخت مصالح در بناهای تاریخی را در دست بررسی دارد.

   تولید خشت مقاوم و بازیافت شده
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان می‌گوید: کارگاه خشت میراث فرهنگی در راستای استفاده از بومی سازی مرمت و احیای مصالح که قابل بازیافت یا بازسازی باشد در بافت تاریخی یزد دایر شده است. «محسن ذاکری‌نیا» می‌افزاید: این کارگاه در محدوده بافت تاریخی قرار گرفته است تا میراث خانه‌های تاریخی با قدمت تاریخی و شاخص و سنتی را زیر نظر داشته باشد و مصالح مناسب و خشت مقاوم و بومی را در صورت درخواست مردم، در اختیار آنها قرار دهد. به گفته وی، ارزیاب یونسکو پس از بازدید بافت تاریخی یزد معتقد بود که در بعضی نماهای تاریخی از آجر استفاده شده است که این مساله به ساختار قدیمی و سنتی بنا، خدشه وارد کرده است. ذاکری نیا افزود: میراث فرهنگی برای حفظ ساختار اصلی و مصالح اصلی که همان خشت است، کارگاه یاد شده را به‌طور دائم در محدوده تاریخی یزد دایر کرده است.
همشهری