بودجه اختصاص یافته برای کمک به تولید فیلم و سریال‌های تاریخی و فرهنگی
تابناک کهگیلویه و بویراحمد، فرامرز پژوه کارشناس حوزه نفت و گاز و انرژی طی یادداشتی به بودجه اختصاص یافته برای کمک به تولید فیلم و سریال‌های تاریخی و فرهنگی از بودجه عمومی کشور در قالب ردیف‌های متفرقه که خرج سنگین پروژه‌های سینمایی و سریالی روی دوش ملت دارد، پرداخت.
در سال‌های اخیر، رشد سریع ارقام بودجه، نه تنها هزینه‌های واقعی کشور را به طور کامل پوشش نمی‌دهد، بلکه منجر به کسری بودجه و افزایش تورم و فقر در جامعه شده است. بررسی نظام بودجه‌ریزی نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از افزایش بودجه، ناشی از تقاضاهای مصنوعی و نه واقعیت‌های اقتصادی کشور است. به عبارت دیگر، عواملی نظیر تقاضاهای ساختگی و اعطای بودجه به اهداف غیرضروری، نه تنها کمکی به توسعه اقتصادی و فرهنگی نمی‌کنند بلکه تورم ساختاری را تشدید می‌نمایند.
یکی از موارد غیرضروری که به هدر رفت منابع کشور منجر می‌شود، اختصاص هزینه‌های هنگفت برای تولید پروژه‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی است. این پروژه‌ها، از سوی بسیاری از بینندگان و کارشناسان، به عنوان خروجی‌ای که انتظار می‌رود به دست نمی‌آید، ارزیابی می‌شوند. تأمین بودجه این سریال‌ها به طور معمول از طریق صدا و سیما و نهادهای دولتی و شبه دولتی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند صورت می‌گیرد، و برخی اوقات نیز در قالب ردیف‌های متفرقه بودجه‌ای (نظیر اجرای ماده 93 قانون برنامه ششم توسعه جدول شماره 9 بودجه) انجام می‌شود. در شرایطی که کشور در سخت‌ترین وضعیت اقتصادی خود به سر‌می‌برد و روز به روز زندگی سخت‌تر در جامعه فراگیرتر می‌شود، در شرایطی که کسر بودجه کلان دولت در کمین جیب ملت نشسته است، هزینه کردن این پول هنگفتاز بیت‌المال با کدام دلیل عقلانی و قانونی قابل توجیه است؟ در صدا و سیمای دولتی، برخلاف بخش خصوصی که برنامه‌ها در زمان و با بودجه مشخصی به اتمام می‌رسند، همچنان سنت دیرینه‌ای برقرار است.
در ایننظام، هیچ پروژه‌ای زمان‌بندی مشخصی ندارد و زمان و حتی بودجه به صورت نامحدود در اختیار سازندگان و عوامل آنها قرار می‌گیرد. درنتیجه، بودجه اختصاص یافته به سازمان صدا و سیما به‌گونه‌ای هزینهمی‌شود که این سازمان توان رقابت در عرصه تولید سریال‌ها را از دست می‌دهد و در نهایت، منابع مالی کشور به طور غیرمؤثر هدر می‌رود.
به عنوان نمونه، می‌توان به ساخت سریال‌ها و برنامه‌هایی مانند «لاله»، «حضرت موسی»، «سلمان فارسی» و «حضرت حمزه» اشاره کرد. اینپروژه‌ها نه تنها از نظر اقتصادی صرفه‌ای ندارند، بلکه به دلیل زمان طولانی ساخت، عدم وجود فیلمنامه‌های قوی و منسجم و همچنین سرعت تحولات اجتماعی در زمانه حاضر، گاهی اوقات محصولات فرهنگی که چند سال پیش تولید شده‌اند، خواص خود را از دست می‌دهند. به اینترتیب، مردم دیگر انگیزه و شوقی برای تماشای چنین سریال‌ها یافیلم‌ها ندارند. بدین ترتیب، ضروری است که صدا و سیمای دولتی به اصلاح شیوه‌های بودجه‌ریزی و مدیریت پروژه‌ها بپردازد تا به نتایجبهتری در زمینه تولید و تأمین نیازهای فرهنگی جامعه دست یابد.
بودجه اختصاص یافته به تولید مستندها و سریال‌های تلویزیونی در قالب ردیف‌های متفرقه (مانند اجرای ماده 93 قانون برنامه ششم توسعه) در شش سال اخیر، صرف‌نظر از بودجه اختصاص یافته به صدا و سیما و سایر نهادهای دولتی و شبه دولتی، به قیمت روز بیش از 513 میلیوندلار بوده است (شکل 1). این رقم نشان‌دهنده حجم بالای سرمایه‌گذاری در این حوزه است، در حالی که در شرایط اقتصادی کنونی کشور، لازم است که این هزینه‌ها با دقت بیشتری مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد تا از هدر رفت منابع مالی جلوگیری شود و به تولید محتوای باکیفیت و مفید منجر شود.
شکل 1: بودجه کمک به تولید مستندها و سریال‌های تلویزیونی در قالب ردیف‌های متفرقه از سال 1397 تا 1402 (میلیارد ریال)
نتیجه‌گیری:
در نهایت، باید این نکته را مورد توجه قرار داد که اختصاص اعتبارهای کلان برای تولید پروژه‌های سینمایی و سریالی در شرایط کنونی کشور نه تنها بهبود بخش اقتصاد و فرهنگ جامعه نیست، بلکه می‌تواند منجر به افزایش مشکلات مالی و اقتصادی از جمله کسری بودجه و تورم شود. لذا ضروری است که اقدامات جدی برای بهینه‌سازی هزینه‌ها و تمرکز بر واقعیات اقتصادی کشور صورت گیرد و پروژه‌هایی که فاقد صرفه اقتصادی و نفع ملموس برای جامعه هستند، مورد بازنگری جدی قرار گیرند تا به این ترتیب، منابع مالی مملکت به نحو بهتری مدیریت شود.
fpazhooh@gmail.com -09173428354