به گزارش تابناک رضوی، رئیس انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان رضوی در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه یک و هشت دهم درصد (1.8 درصد) نشت متادون در کشور از کلینیک های درمان اعتیاد بوده است؛ گفت: در نتایج حاصل از بازرسی های اخیر تنها 5 درصد کلینیک های درمان اعتیاد استان تخلف داشته اند.
دکتر بیتا میرزائی در ادامه افزود: معتقدیم که همین 5 درصد تخلف هم زیاد است اما متاسفانه در حال حاضر بجای اینکه این درصد کم تخلفات اسیب شناسی شده و روش‌های حذف آن طراحی شود با پررنگ کردن برخی تخلفات ، کل خدمات درمانگران اعتیاد در حوزه درمان سرپایی اعتیاد زیر سوال برده شده است که منصفانه نیست.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص مقاومت مراکز درمان اعتیاد در رابطه با ثبت اثرانگشت بیماران برای دریافت متادون بیان کرد: ابلاغ رسمی با پذیرش کلیه مسوولیت های قانونی اجرای این روش و با استعلام از مراجع کشوری قانونگذار در حوزه درمان اعتیاد تا کنون در این رابطه نداشتیم. به ویژه اینکه برای ثبت اثر انگشت بیماران حتما باید حفظ محرمانگی در نظر گرفته شود و مسئولیت این موضوع نباید بر عهده کلینیک های درمان اعتیاد قرار گیرد. این در حالی است که در حال حاضر کلیه اطلاعات بیماران در این مراکز محرمانه می ماند.
وی افزود: درخواست ما این است که یک یا چند شرکت معتبر از سوی مسئولین امر در حوزه نظارت و قانون‌گذاری ، بررسی امنیتی و فنی و سپس معرفی شوند تا مسئولیت حفاظت از اطلاعات بیماران که حتما باید محرمانه باشد دارای ضمانت لازم باشد.
دکتربیتا میرزایی اظهار کرد: هشت سال از تاسیس انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان رضوی که به درمان سرپایی بیماران مبتلا به اعتیاد می‌پردازند، می‌گذرد. رویکرد درمان در این مراکز رویکرد کاهش آسیب است بدین معنی که هدف و غایت اصلی درمان اعتیاد، کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از اعتیاد است زیرا اعتیاد باعث آسیب‌های اجتماعی بسیاری مانند بزه، طلاق و... در جامعه میشود و امکان پذیر نیست در بیماری که سالها مواد مصرف می‌کرده ، بتوان با درمان کوتاه مدت برای همیشه مصرف مواد و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن را برطرف ساخت.
وی با بیان اینکه اعتیاد منشا چند عاملی دارد، گفت: عوامل مختلف زیستی، روانی، اجتماعی و... باعث پیدایش اعتیاد میشود بنابراین به منظور کنترل آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن بایستی روی اصلاح تمام عوامل پیدایش اعتیاد در فرد بیمار کار کرد و قطعا این نوع درمان نیاز به زمان دارد. اعتیاد همواره با بیماری‌های مزمن مانند دیابت و پرفشارخونی مقایسه میشود زیرا درمان‌های طولانی و مداومی را می‌طلبند لذا به‌منظور کنترل اعتیاد بایستی درمان مزمنی را برنامه ریزی کنیم. همواره باید به این نکته توجه کنیم که اعتیاد را می‌توان کنترل کرد نه درمان، هر زمان گفته شد که بیماری دیابت برای همیشه درمان میشود آنجا می‌توانیم در خصوص اعتیاد نیز همین را بگوییم که می‌تواند برای همیشه درمان شود.
رئیس انجمن درمانگران اعتیاد خراسان رضوی با بیان اینکه در درمان اعتیاد رویکردها و روش‌های درمانی متعددی وجود دارد ، گفت: اعتیاد موضوع بسیار پیچیده‌ای است و هرفرد با دیگری متفاوت است و هنگام مراجعه بیمار با درنظر گرفتن تمام ابعاد جسمی ، روانی ، خانوادگی و شغلی وی بایستی تشخیص داده شود کدام درمان مناسب است. در بدو پذیرش با بیماران مصاحبه انگیزشی انجام می‌گیرد و موارد مختلف بررسی میشود مثلا اینکه آیا بیمار از حمایت خانوادگی و شرایط روحی روانی لازم برای درمان سرپایی برخوردار است یا خیر، در موارد خاص لازم است که بستری شود اما در اغلب موارد وقتی شرایط روانی و حمایت‌های خانوادگی بیمار مناسب است درمان سرپایی می تواند بسیار موثر باشد . بیماران اینگونه غربال می‌شوند و وارد درمان نگهدارنده با رویکرد کاهش آسیب یا سم‌زدایی با رویکرد پرهیزمدار می‌شوند.
وی افزود: در رویکرد کاهش آسیب یک درمان مزمن و طولانی مدت با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از اعتیاد انجام می‌گیرد. در طول مدتی که بیماران تحت درمان دارویی هستند فرصتی برای مباحث روان درمانی مهیا میشود. مطالعات و پژوهش‌ها در کل دنیا بیانگر آن است که اگر این روش به‌صورت کامل همراه با برنامه های پیشگیری از عود انجام شود ، احتمال برگشت به مصرف مواد کاهش خواهد یافت .
میرزایی در خصوص رویکرد پرهیز مدار یا سم زدایی کوتاه مدت، گفت: در این روش بیماران برای کوتاه مدت تحت درمان قرار می‌گیرند. بیماری که عوامل متعددی باعث پیدایش آن شده و سالها فرد را درگیر خود کرده است معمولا با یک درمان کوتاه مدت برطرف نمی‌شود البته که گاهی روش‌های پرهیز مدار نیز روی برخی بیماران با شرایط خاص جوابگو است.
وی افزود: نتایج آخرین پژوهش‌ها در درمان اعتیاد بیانگر این است که درمان هرچقدر دراز مدت‌تر باشد، اثربخشی آن نیز بیشتر خواهد بود. درنتیجه به منظور اثر بخشی بیشتر به رویکرد کاهش آسیب در مراکز پرداخته شده است. این درمان طولانی مدت شامل دو بخش دارو درمانی و روان درمانی است که هردو این‌ها باید به موازات یکدیگر پیش بروند.
رئیس انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان رضوی درخصوص دارودرمانی در درمان اعتیاد گفت: در دارو درمانی با دونوع داروی تایید شده در کل دنیا به نام متادون و بوپرنورفین بیماران را تحت درمان قرار می‌دهند. به این داروها اصطلاحا دارو شبه مخدر گفته میشود و اینکه برخی می‌گویند این داروها مثل مواد مخدر هستند، اشتباهی فاحش و در تضاد با یافته های علمی است . مکانیسم اثر این داروها ( متادون و بوپره نورفین ) به گونه ایست که مصرف آنها به تنهایی یا برای اولین بار به هیچ وجه نمی تواند مدار پاداش مغزی را که مولد وابستگی و اعتیاد است و نیاز به افزایش ترشح دوپامین در مغز دارد را فعال کند . بنابراین مصرف متادون برای اولین بار بدون سابقه مصرف هیچ نوع مواد یا داروهای دیگر به خودی خود نمی تواند اعتیاد آور باشد. در مراکز درمانی بیمار درکنار مصرف این داروها مورد رواندرمانی فردی، گروهی و خانواده درمانی قرار می‌گیرد.
وی افزود: همانطورکه گفتیم اعتیاد مانند بیماری دیابت و پر فشارخونی است و نمی‌توان به‌صورت ناگهانی دارو را قطع کرد چون با قطع دارو خطر عود وجود دارد مگر اینکه زمانی برسد که با رواندرمانی و خانواده درمانی بیمار به شرایطی رسیده باشد که تیم درمان به همراه خود بیمار آمادگی کامل را برای کاهش تدریجی و قطع دارو تشخیص دهند. تفاوت دیگر داروی متادون با مواد مخدر اینست که بیمار یک دارو مطمئن که توسط کارخانه‌های داروسازی تولید شده و ناخالصی ندارد را زیر نظر پزشک مصرف می‌کند. این دارو مثل مصرف مواد اثرات سینوسی روی وضعیت روحی و جسمی بیمار ندارد، بنابراین بیمار به لحاظ خلقی و جسمی وضعیت ثابتی خواهد داشت و می‌تواند به وظایف اجتماعی، خانوادگی، شغلی و... به صورت کامل انجام دهد. فرد بیمار مرتبا اشتغال ذهنی برای تهیه و مصرف مواد دارد، اینکه مواد را از کجا تهیه کند و کجا مصرف کند اما بیماری که تحت درمان است باتوجه به مشاوره پزشک و درمانگر دوز ثابتی از دارو برای او تعیین و تحت پایش مرکز درمانی مصرف خواهد شد .
دکترمیرزایی درخصوص دارو متادون و بوپرنورفین گفت: داروها تولید داخل است البته برخی مواد اولیه آن از خارج تهیه میشود. داروها در اختیار دانشگاه علوم پزشکی کشور قرار می‌گیرند. دانشگاه این دارو را بین مراکز درمان سوء مصرف مواد و بیمارستان‌ها جهت مصارف بیمارستانی توزیع می‌کنند.
وی افزود: فرد معتادی که داروی متادون به او می‌رسد در هرصورت از مصرف دارو سود می برد چراکه بجای مصرف مواد آسیب رسان و تزریق مواد و ….دارو مصرف می‌کند . البته که بهتر است این مصرف دارو نیز در خارج از چرخه قانونی درمان نباشد و هرچه سریعتر بایستی وارد این چرخه شود تا تحت درمان با پکیج درمانی کامل قرار گیرد . بنابراین مصرف متادون به عنوان جایگزین مواد بسیار هم خوب است اما طبق نتایج مقالاتی که در کنگره علمی بین المللی اعتیاد در سال 1398 ارائه شد درصد افرادیکه برای اولین بار با مصرف متادون شروع کرده و سپس به مصرف سایر مواد پرداخته اند بسیار ناچیز و در حد صدم درصد بوده است.
رئیس انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان رضوی با بیان اینکه حدود هفت هزار مرکز درمان اعتیاد سرپایی در سطح کشور و 650 مرکز در سطح مشهد وجود دارد، گفت: دارو مورد نیاز این مراکز به‌صورت سهمیه‌بندی با فواصل حدود 70 روز از سمت دانشگاه علوم پزشکی تامین میشود. مراکز موظفند با هربار دریافت دارو آمار مصرفی و پوکه‌های داروی مصرف شده دوماه قبل را تحویل دهند.
وی افزود: آمار مصرف دارو در سه مکان که شامل دفاتر روزانه، پرونده‌های بیماران و سامانه کشوری که توسط دانشگاه و وزارت بهداشت و درمان کنترل میشود ، ثبت میگردد. متوسط سهمیه داروی متادون برای هرمرکز طبق پروتکل‌های کشوری حدود روزانه 100 تا 120 میلی‌گرم برای هر بیمار است اما درمشهد متوسط دوز داروی متادون که تحویل داده میشود ۷۰ تا ۸۰ میلی گرم است.
دکتر میرزایی خاطرنشان کرد: همانطور که گفتیم در این مراکز یک پکیج درمانی با تعرفه مشخص وجود دارد و هرساله توسط شورایعالی بیمه تعرفه آن مشخص میگردد و مراکز موظفند با تعرفه مصوب خدمات را به بیماران ارائه دهند و هزینه درمان اعتیاد در این مراکز همواره از هزینه مصرف مواد کمتر در نظر گرفته میشود تا مشوقی باشد برای ورود به درمان . در هر مرکز یک پزشک، روانشناس، پرستار، مددکار و مسئول پذیرش مشغول به کار هستند به طور متوسط حدود ۴ تا ۵ نفر مشغول به ارائه خدمات به بیماران مبتلا به اعتیاد می‌باشند.
وی درخصوص میزان پذیرش بیمار در مراکز ترک اعتیاد گفت: هر مرکز تا سقف ۱۰۰ نفر سهمیه پذیرش بیمار تحت درمان با داروی متادون را دارد و حدود ۳۰ بیمار که با بوپرنورفین تحت درمان قرار می‌گیرند نیز می‌توانند داشته باشند. بنابراین در مشهد درحال حاضر حدود 60 تا 70 هزار بیمار مبتلا به اعتیاد در این مراکز تحت پوشش درمانی می‌باشند.
رئیس انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان رضوی با بیان اینکه سه نهاد متولی درمان اعتیاد در کل کشور داریم، گفت: ستاد مبارزه با مواد مخدر، دانشگاه علوم پزشکی زیرنظر وزارت بهداشت وسازمان بهزیستی نهادهای متولی درمان اعتیاد در کشور می‌باشند. یک کمیته کشوری درمان اعتیاد و کاهش آسیب اجتماعی نیز در سطح کل کشور داریم که هرآنچه در رابطه با اعتیاد در سطح کشور بخواهد اتفاق بیفتد بایستی مصوبه این کمیته را داشته باشد.
وی افزود: به‌جز این سه نهاد متولی سایر سازمان‌ها و نهاد ها مانند نظام پزشکی، شهرداری، سازمان زندان‌ها و...نیز در این کمیته عضویت دارند. تمام قوانین، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های نظارتی در این کمیته تدوین و ابلاغ میشود و طبق برنامه‌های ابلاغ شده کمیته استانی نیز در این خصوص وجود دارد. در این کمیته‌ها چک لیست‌های نظارتی تهیه میشود و سطح بندی تخلفات انجام می‌گیرد و نتایج بازرسی های دوره ای در این کمیته ها کارشناسی شده و مطابق سطح بندی ، احکامی برای مراکز صادر میشود .
میرزایی درخصوص کلینیک‌های متخلف گفت: اگر مرکزی مرتکب قصور یا تخلفی شود، با آن برخورد میشود. قصور مربوط به عدم پیاده‌سازی درست پروتکل‌ها است اما تخلف یعنی تخلفات دارویی که محرز و اثبات شده بوده و منجر به لغو مجوز میشود. اما اگر قصوری اتفاق بیفتد کسر سهمیه‌های 30 درصدی و 50 درصدی برای سهمیه دارو و همینطور تعلیق 6 ماهه انجام میشود. درنظارت‌‌های انجام گرفته در سال‌های 1395 و1396 حدود ۶۰ کلینیک لغو مجوز شدند و در یک سال گذشته نیز ۴۵ مرکز لغو مجوز شده است. که سهم بازرسی های چند ماه اخیر در آن ۳۴ مرکز بوده است ، به‌عبارتی حدود ۵ درصد لغو مجوز در چند ماه اخیر در مشهد داشته‌ایم.
وی خاطرنشان کرد: مافیا مواد مخدر سالها در صدد حذف این مراکز درمانی و یا ایجاد چالش برای انها هستند. مراکزی که در طول این سالها ضربه زیادی به مافیای مواد مخدر زده‌اند. سال‌های اول که ۵ تا ۱۰ مرکز در مشهد وجود داشت بعضا با سلاح سرد و گرم به مراکز حمله می‌کردند و همکاران ما مورد تهدید قرار گرفته بودند بعد از اینکه مراکز گسترده شدند حمله اتفاق نیفتاد و از راه‌های دیگری سعی کردند که مراکز را از چرخه درمان حذف و یا پزشکان را تهدید نموده یا مورد افترا قراردهند . بنابراین برای حذف تخلفات بایستی در دو بخش کار کنیم یکی در حوزه نظارت و دیگری آگاه‌سازی جامعه که به مردم اطلاع‌رسانی شود که زمانی که به مرکز درمان اعتیاد مراجعه می‌کنید چه خدماتی باید از آن مرکز بگیرید. نباید بخاطر 5 درصد مرکز متخلف کل جامعه درمانگرانی که برای کاهش آسیب و درمان اعتیاد سالها متحمل زحمات فراوان شده اند را زیرسوال ببریم.
رئیس انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان رضوی افزود: این انجمن صادرکننده مجوز نیست و نمی‌تواند نظارت داشته باشد. مجوزها را وزارت بهداشت درمان و سازمان بهزیستی صادر می‌کنند و از سال 1397 صدور مجوزها در کل کشور و از سال 1393در مشهد بسته شد و اعلام کردند که تعداد مراکز کافی است و سیاست‌ها از آن سالها روی کاهش تعداد مراکز و ارتقاء کیفیت بوده است. انجمن ما نیز با واحدهای نظارتی همکاری داشت و در سال 1395 همکاری نظارتی ما باعث تعطیلی 50 مرکز شد. تعداد 700 مرکز داشتیم که به 650 مرکز کاهش یافت.
وی درخصوص آمار اعتیاد در شرایط فعلی گفت: نسبت خانم‌ها به مردان در اعتیاد براساس آمار نسبت ده به ۹۰ درصدی است یعنی 90 درصد آقایان و 10درصد خانم‌ها جمعیت کل افراد مبتلا به اعتیاد را شامل می‌شوند. میانگین سنی اعتیاد بین ۳۰ تا ۳۵ سال است که اخیرا کاهش یافته است. ارزیابی منطقه‌ای و تصادفی آمار اعتیاد ستاد مبارزه با مواد مخدر با همکاری بهزیستی در کل کشور بصورت دوره ای انجام می شود و آمار را جمع‌آوری و در اختیار مراجع تصمیم ساز قرار می دهند که همکاران ما در انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان نیز در انجام این طرح ها مشارکت داشته اند .
