چکیده
موقعیت ممتاز، تاریخی و جغرافیایی ایران، موجب بسط تجارت و انباشت سرمایه در غالب ادوار تاریخی این سرزمین بوده است. در دوره قاجار، این برتری راهبردی کشور، با توسعه تجارت جهانی همراه گشته، رونق دوچندان اقتصادی و بازرگانی ایران را به ارمغان آوردند. این وضع، شکوفایی چشمگیر تعدادی از کلانشهرهای کشور نظیر یزد را سبب گردید. نوشتار حاضر، با بهرهگیری از نتایج پژوهشهای تاریخی و منابع مکتوب و شواهد عینیِ فرهنگی ـ تاریخی شهر یزد، دلایل رونق اقتصادی شهر یزد در دوران قاجار و تأثیر بازرگانان بر بافت تاریخی آن را مورد بررسی قرار داده است. یافتههای این پژوهش، نشان میدهد که تحولات ناشی از انقلاب صنعتی در تجارت جهانی، رونق تجارت خارجی ایران، موقعیت راهبردی شهر یزد و استقرار زرتشیان تجارتپیشهای را که با پارسیان هند ارتباط بازرگانی گسترده داشتهاند، از دلایل مؤثر پیشرفت اقتصادی و بازرگانی یزد در دوران قاجار بوده است. این شکوفایی اقتصادی، خود زمینهساز حضور تعداد بسیاری از بازرگانان در این شهر گردید که با اسکان در محلات مختلف شهری، بافت تاریخی آن را دگرگون ساختند.
کلیدواژه ها: عصر قاجار؛ یزد؛ تاریخ اقتصادی؛ بازرگانان؛ بافت تاریخی یزد
نویسندگان:
حمید عزیزی: دانشجوی دکترای باستانشناسی دوران اسلامی دانشگاه تهران
حسن کریمیان: دانشیار گروه باستانشناسی دانشگاه تهران
فصلنامه تاریخ اسلام - دوره 16، شماره 1، پیاپی 61، بهار 1394.