در سالهای اخیر تعدد آثار و بناهای کهن و ارزشمند و همچنین آداب و رسوم
خاص و زیبای مردمان هر نقطه از کشورمان باعث شده تا سازمان میراث فرهنگی،
صنایع دستی و گردشگری مصمم به تلاش برای ثبت جهانی این آثار در یونسکو
شود.
از شاخصترین پروندههای تایید شده از سوی یونسکو، پرونده باغهای
ایرانی، پرونده ثبت قنوات مهم و شاخص کشور و همچنین 8 مورد از گنجینه عناصر
میراث فرهنگی ناملموس ایران را میتوان نام برد.
البته شاید مهمترین پرونده جاری ثبت جهانی در کشورمان که در کانون توجه
مسئولان میراث فرهنگی قرار دارد، پرونده «ثبت جهانی بافت تاریخی شهر یزد»
باشد که در نوع خود نخستین نمونه ایرانی محسوب میشود و در انتظار رای
نهایی مجمع جهانی یونسکو در تیرماه سالجاری است.
به نظر مردم و مسئولان یزد و کشور تایید این پرونده که منجر به ثبت جهانی
بافتی زنده و پویا به وسعت 900هکتار خواهد شد، گامی مهم و مقدمهای برای
حرکتهای مشابه برای کشور است.
همشهری برای اطلاع از برنامههای میراث فرهنگی کشور برای توسعه گردشگری و
بهرهگیری از ظرفیتهای تاریخی یزد به عنوان یک ثروت ملی با «محمدحسن
طالبیان» معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
کشور گفتوگویی ترتیب داده است که در ادامه آن را میخوانید.
-
مهم ترین ظرفیتهای بافت تاریخی یزد از نگاه میراث فرهنگی کشور چیست؟
یزد از شهرهایی است که با وجود مداخلاتی که در آن اتفاق افتاده ولی هنوز
هویت خود را حفظ کرده و به نحوی خاص با بافت جدید شهر هماهنگ است.
یزد دارای ظرفیت های فرهنگی، تاریخی و اسلامی زیادی است و به عنوان یک
شهر دارای الگویی کاملاً ایرانی و اسلامی مطرح است. تجربههای زندگی در
اقلیم کویری و همچنین زندگی سنتی در این شهر نمایان است و با توجه به ظرفیت
های تاریخی و همچنین ظرفیت فرهنگی و آداب و رسوم مردم، یزد در آینده به
مقصد مهمی برای گردشگران دنیا تبدیل خواهد شد.
همچنین امیدواریم با تایید پرونده ثبت جهانی بافت تاریخی، شرایط لازم برای ارتقای معیشت و زندگی مردم این دیار رقم بخورد.
یزد از دیدگاه میراث فرهنگی کشور در تداوم فرهنگ ایرانی و اسلامی موثر است و
بسیاری از رویدادهای فرهنگی مردمان این شهر مانند شیوه های عزاداری و آداب
و سنن یزدیها که بیشتر در مکان های تاریخی برگزار میشود، میتواند برای
هویتبخشی به نسل جدید موثر باشد. این در حالی است که برخی شهرهای
کشورمان دیگر هویت گذشته و تاریخی خود را ندارند ولی یزد را میتوان
نمونهای بارز از زندگی ایرانی و اسلامی دانست و این هویت تاریخی و فرهنگی
و فناوریهای کویر را در آینده برای توسعه پایدار مورد استفاده قرار داد.
-
ثبت جهانی بافت تاریخی یزد اکنون در چه مرحلهای است؟
قرار است یک شهر تاریخی زنده به نمایندگی از کشورمان به ثبت جهانی برسد ولی
موضوع ثبت بافت تاریخی چند مساله فنی دارد و در عرصه ثبت جهانی 900 هکتار
از این بافت ایراداتی وارد بود که بیشتر به علت ساخت و سازهای غیر مجاز
اتفاق افتاده بود لذا اطلاعاتی جمعآوری و همچنین اشکالات پرونده برطرف
شد.
نیت ما در این باره دفاع ملی از پرونده ثبتی شهر تاریخی یزد است که در
تیرماه سال جاری در مجمع جهانی به رای گذاشته خواهد شد ولی با توجه به این
که هر سال این مجمع تشکیل میشود، اگر هم امسال رای نهایی داده نشود، سال
دیگر بدون هیچ مشکلی این پرونده به مرحله نهایی ثبت جهانی خواهد رسید.
-
سیاستها و تعاملات خارجی کشور در رای نهایی مجمع جهانی تاثیرگذار خواهد بود؟
پروندههای ارسالی میراث فرهنگی ایران فارغ از دنیای سیاست است و با توجه
به ارزش پروندههای ارسالی تاکنون با هیچ حساسیت و مانع تراشی از سوی دیگر
کشورها مواجه نشده است.
-
ساکنان بافت تاریخی یزد انتظار دارند که بعد از ثبت جهانی یزد، وضعیت
زندگی آنها نیز بهتر شود، چه برنامهای برای ساکنان این بافت دارید؟
ثبت بافت تاریخی فرصتی برای جمعآوری اطلاعات و نیازهای ساکنان بافت تاریخی
اعم از مسائل بهداشتی، خدمات شهری و ساماندهی معابر است. در حال حاضر نیز
همه ارگان های استان اعم از استانداری، شهرداری و حتی خود مردم یزد برای
رفع نواقص و بهبود وضعیت با هم انسجام و همکاری دارند.
در همین رابطه همه قناتهای موجود در بافت لایروبی و جریان فاضلاب در برخی
از آنها قطع شده است آبانبارهایی که در گذشته به زبالهدانی تبدیل شده
بود، اکنون ساماندهی شده و در حال حاضر بسیاری از مشکلات بافت تاریخی و
محله های تاریخی آن تا حدودی برطرف شده است.
یزد در واقع به همه دورههای ایرانی و اسلامی بازمیگردد و روح تمدن ایرانی و اسلامی در این شهر جریان دارد.
-
در آینده برای رونق گردشگری با توجه به قرار گرفتن یزد در راس مثلث گردشگری کشور، توسعه چه زیرساختهایی را مد نظر دارید؟
در بافت تاریخی یزد به دنبال گردشگری پایدار هستیم و در این رابطه باید از
ظرفیت های جوامع محلی بهره گرفت و آن را برای گردشگری توانمند ساخت.
نه تنها برای گردشگری شهر یزد بلکه برای رونق گردشگری در استان برنامه کلی
داریم. یزد از چالش بیآبی در رنج است و تنها راه توسعه آن صنعت پاک و سبز
«گردشگری» است.
بخشی از این برنامه ها هدایت و کنترل شده است و بخشی هایی از بافت در
اختیار گردشگری قرار گرفته و برای آن زیرساختهایی هم تعریف شده است.
-
پروندههای ارسالی ایران به یونسکو در آینده چیست؟
سال آینده پرونده ارسباران و همچنین پروندههای ارسالی حاشیه ایران و
مرزهای ایران اسلامی که شامل همه روستاها و شهرهای مرزی ایران است از خلیج
فارس تا کردستان همه برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال خواهد شد.
ایران روستاهایی در خط مشترک بین کشورهای همسایه دارد که برای حفظ امنیت
بیشتر و همچنین صلح جهانی قرار است که این پروندههای ثبتی به صورت مشترک
بین کشورها به یونسکو ارسال شود.