یلدا پاسداشت فرهنگ و سنتهای کهن ایرانی است
به گزارش خبرنگار تابناک از کرمانشاه، شب یلدا یا شب چله یکی از جشنهای ایرانی است، در این جشن طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیمکره شمالی که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته میشود.
ریشه کلمه یلدا متعلق به زبان سریانی است و به معنای تولد یا میلاد است در برخی منابع آمده که پس از مسیحی شدن رومیان، ۳۰۰ سال پس از تولد عیسی مسیح، کلیسا جشن تولد مهر را به عنوان زادروز عیسی پذیرفت، زیرا زمان دقیق تولد وی معلوم نبود در واقع یلدا یک جشن آریایی است در ایران و سرزمینهای هم فرهنگ مجاور، از شب آغاز زمستان با نام در "شب چله" یا "شب یلدا" نام میبرند که همزمان با شب انقلاب زمستانی است.
آداب و رسوم و افسانههای مربوط به شب یلدا در ایران باستان
آداب شب یلدا در طول زمان تغییر نکرده و ایرانیان در این شب، باقیمانده میوههایی را که انبار کردهاند و خشکبار و تنقلات میخورند، همچنین دور هم گرد هیزم افروخته و بخاری مینشینند تا سپیده دم بشارت شکست تاریکی و ظلمت و آمدن روشنایی و گرمی (در ایران باستان از میان نرفتن و زنده بودن خورشید که بدون آن حیاتی نخواهد بود) را بدهد، زیرا که به زعم آنان در این شب، تاریکی و سیاهی در اوج خود است.
ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا آخرین شب پاییز را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار میمانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم میکنند تا اندوه غیبت خورشید، تاریکی و سردی روحیه آنها را تضعیف نکند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رختخواب میروند تا لختی بیاسایند.
یلدا پیوند ۲ آیین میترائیسم و مسیحیت
محققان معتقدند که مسیحیت چارچوب اصلی خود را که به این دین، پایداری و انسجام بخشیده است، به مذاهب پیش از مسیحیت رایج در روم باستان، از جمله میترائیسم مدیون است.
امروزه نیز میان سنتهای مسیحیان و آیین میترائیسم شباهتهای زیادی وجود دارد، در واقع مسیحیان در جشن میلاد عیسی مسیح همچنان شومینه و شمع روشن میکنند و درخت کریسمس را با چراغهای کوچک نورانی تزیین کرده، شب زندهداری میکنند و از خوراکیهای مخصوص و ویژه این شب استفاده میکنند، همچنین در این شب به دیدن یکدیگر میروند و این مناسبت را در کنار دوستان و فامیل جشن میگیرند، یعنی درست مانند همان رسم و رسومات و سنتی که ایرانیان از گذشته تاکنون در شب یلدا به جا میآورند.
یلدا و کریسمس تنها مثالهایی از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نهادها، داستانها و افسانههای مشترکی هستند که مردم ملل و مذاهب مختلف را به هم پیوند میزنند، یلدا طولانیترین و تاریکترین شب سال است و نشانه شب اهریمنی، شوم و ناخوشایند است که با طلوع صبح روز اول دی ماه و برآمدن آفتاب شکست میخورد و نیکی بر آن چیره میشود.
شب یلدا تاریخی به قدمت آیین میترائیسم دارد و در طول سالیان آداب و رسوم آن حتی الامکان حفظ شده است، با این حال به واسطه تغییراتی که در سبک زندگی کنونی ایرانیان به وجود آمده بخشی از آیینهای یلدا دستخوش تغییراتی شده است.
خوراکیهای شب یلدا
برای جشن گرفتن میلاد مهر سفرهای پهن میشود که به آن سفره یلدا یا چله میگویند و با انواع خشکبار، انار دان شده یا هندوانه تزیین میشود انار و هندوانه جز مهمترین ملزومات شب یلدا هستند، همچنین خشکبار مانند برگ هلو و زردآلو و آجیل شب یلدا نیز در ایران طرفدار بسیاری دارد.
برای نیاکان ایرانیها که به آیین مهر دلبستگی داشتند، رنگ قرمز (نماد نور خورشید) گرامی بود، رنگ سرخ (انار و هندوانه) و انتخاب سیب قرمز و سنجد در سفره شب یلدا چه بسا اشاره به همین موضوع است.
فال حافظ در شب یلدا
مرسوم است که در این شب بزرگ خانواده تفالی به دیوان حافظ میزنند و اهل ذوق و شاعری، سرودهای خود را برای دیگران میخوانند، در مجموع اینها آدابی هستند که از فرهنگ باستان مهر در میان مردم باقی مانده و هر سال با شب یلدا نو میشود.
شاهنامه خوانی در شب یلدا
شاهنامه خوانی از دیگر رسومی است که از دیرباز در میان ایران رایج بوده و بخش جداییناپذیر شب یلدا است در مدارس نیز به مناسبت شب یلدا مراسم مختلفی برگزار میشود که شاهنامه خوانی، کاردستیسازی، انشا نویسی و اجرای سرود از بخشهای اصلی این برنامه هستند.
نکته زیبا و به یاد ماندنی در خصوص طولانیترین شب سال این است که همه اقوام ایرانی اعم از فارس، ترک، کرد، لک، لر، بلوچ و عرب آن را جشن میگیرند و در این شب دور هم مینشینند و آن را به شادی، مهرورزی، دوستی و صداقت میگذرانند.
یلدا پاسداشت فرهنگ و سنتهای کهن ایرانی است و ارزشهایی مانند در کنار هم بودن، مهمان هم بودن، در کنار هم به فردایی روشن چشم داشتن، انار خوردن، حافظ خواندن و قصه گفتن از دیروزی که رفته است و میتواند چراغ راه بچههای فردا باشد، در آن تجلی مییابد.
انتهای پیام/ع