به مناسب 21 شهریور، روز سینما
اولین سینمای ایران کجا ساخته شد؟
تابناک-تبریز-21 شهریور بهانه خوبی است از صحبت کردن از اولین سینمای ایراني و از محله پاساژ تبریز و از سینما "سولی" که احتمالا کمتر کسی در تبریز راجع به آن چیزی شنیده باشد!
به گزارش تابناک آذربایجان شرقی، برادران لومیر به عنوان مخترعان سینما از حِیث تولید تصویر متحرک و پایه‌گذاری نخستین نمایش همگانی در سالن نمایش سینما به شکل امروزی، نخستین کسانی هستند که سینما را به جهان شناساندند.
در سال ۱۸۹۵ در گراند کافه واقع در بولوار کاپوسی شهر پاریس آنها دستگاه شگفت‌انگیز خود را به نام «سینماتوگراف» که هم وسیله‌ای برای نمایش فیلم و هم دوربین فیلمبرداری بود به جهانیان عرضه کردند.
پایه‌های سینما در دوره قاجار در ایران گذاشته شد؛ سال ۱۲۷۹ و در زمان مظفرالدین شاه که نخستین دوربین فیلمبرداری یا همان دستگاه سینماتوگراف به ایران آمد و سینمای ایران آغاز شد، یعنی درست ۵ سال بعد از بردران لومیر...
داستان اولین سینمای ایران اینطور شروع می‌شود؛ تنی چند از کاتالولیک‌های شهر تبریز که احتمالا فرنگ دیده بودند، در شهر تبریز سینما "سولی" را تاسیس کردند. گفته می‌شود، این سینما توسط آلک‌ساگینیان سال ۱۲۷۹ در تبریز تاسیس شد.
به گفته کریم میمنت نژاد، تبریزپژوه این سینما در طبقه فوقانی ساختمان کلیسای کاتالیک‌های تبریز، کلیسای "عذرای توانا" ایجاد شد، اما در حاضر از سینما سولی هیچ نشانه‌ای در این کلیسا باقی نمانده است.
چون آن زمان فیلمی در ایران ساخته نمی‌شد و فیلم‌های روز جهان هم وارد کشور نمی‌شدند، این سینما عمر چندانی نداشت و سال ۱۲۹۵ «سینما سولی» تعطیل شد.
مظفرالدین قاجار درست دو سال پیش از صدور فرمان مشروطیت دستور ساخت اولین سینما را داد و به این ترتیب اولین سینما در ماه رمضان سال ۱۲۸۳ هجری شمسی توسط ابراهیم خان صحاف باشی که مشروطه خواه بود و با سفر به فرنگ سینما را می‌شناخت، در اول خیابان چراغ گاز تهران افتتاح شد.
عمر این سینما نیز کوتاه بود. به یک دلیل، چون مردم از سینما چندان راضی نبودند و سینما با حال و هوای آن روز‌های ایران و جامعه سنتی که خانه‌اش اندرونی و بیرونی داشت و زنان فقط در اندرونی بودند، همخوانی نداشت.
ساخت سینما در تبریز متوقف نشد، کریم میمنت نژاد می‌گوید: تبریز در ادامه به یکی از قطب‌های نمایش فیلم کشور تبدیل شد و سینما‌های ارزنده‌ای در این شهر راه اندازی شدند، مثل سینما سعدی، سینما ایران و ...
به گفته میمنت نژاد سالن تئاتر آرامیان نیز، اولین سالن تئاتری است که در این شهر و در سال ۱۲۹۱ خورشیدی تاسیس شده است.