«محمد درویش» فعال محیط زیست و مدیر کل سابق دفتر مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور با اشاره به این که مهمترین چالش گردشگری طبیعی عدم برخورداری مدیران سازمانهای محیط زیست و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگري از فهم علم گردشگری طبیعی است، اظهار میکند: متاسفانه تا زمانی که سازمان محیط زیست سیاستی بر مبنای بستن درها و سازمان میراث فرهنگی سیاستی بر مبنای فروش طبیعت دارد، نمیتوان انتظار پیشرفتی در اين حوزه داشت.
وی غفلت و سهلانگاری وزارت علوم در حوزه تربیت تور لیدرها و دغدغهمندان حوزه محیط زیست و گردشگری را یکی از دیگر چالشهای حوزه گردشگری طبیعی عنوان میکند و میگوید: در حالی که وزارت علوم باید سرفصلهای روان شناختی و تنوع زیستی را در ارجعیت سرفصلهای خود قرار دهد اما در این رابطه از مطالب کپی شده استفاده كرده یا این که سهل انگارانه از مبحث گردشگری طبیعی گذشته است.
این فعال محیط زیست در این رابطه همچنين اضافه می کند: عليرغم موارد مذکور، فارغالتحصیلان این حوزه نیز اندک و با اثرگذاری کم و نامطلوبی هستند.
وی با تاکید بر این که نباید انگشت اتهام را به سمت مردم نشانه رفت، تصریح میکند: زمانی که قشر فرهیخته جامعه از حوزههای محیط زیست و گردشگری کشور دچار فقری عیان هستند، نمیتوان از مردم انتظاری داشت و انگشت اتهام را به سمت مردم نشانه رفت.
درویش راهکار اصلی توسعه گردشگری طبیعی را ارتقای آگاهی سیاستگذاران و مدیران سازمانهای محیط زیست و میراث فرهنگی عنوان و بیان میکند: ضمن ارتقای دانش عمومی وزارت علوم، در گام بعدی نيز آموزش و پرورش میتواند در قالبی جذاب و فارغ از کتابها به گردشگری طبیعی بپردازد و با برگزاری اردوهای طبیعتگردی خارج از کلاسهای درسی، تجربههای دانشآموزان را افزاش دهد.
وی با بیان این که معرفت، دانایی و تخصص هزینه دارد، در پايان سخنانش تصریح میکند: دستیابی به این علم فوایدی بیش از هزینهکرد اولیه آن دارد لذا از منظر دیگر، مردم و دولت باید به هم اعتماد کنند و این سرمایههای اجتماعی را حفظ کنند چرا که در غیر این صورت به فروپاشی سرزمینمان منجر خواهد شد.
لزوم ارتقاي شناخت و آگاهي مردم نسبت به طبيعت
با اين حال «سید مصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یزد نظري متفاوت دارد و با اشاره به ضعف موجود در زمینه طبیعتگردی، تاكيد میکند: تا زمانی که آموزش و شناخت عمومي نسبت به طبيعت فراگیر نشده است نبايد به طور وسیع مناطق طبیعی را معرفی کنیم.
اين مسئول در گفتوگو با خبرنگار ایسنا – منطقه یزد، با اشاره به این که ایران در حوزه طبیعتگردی و شناخت طبیعت، مبتدی است، اظهار میکند: دستگاهها و مردم كشورمان در زمینه شناخت طبیعت فاقد آگاهيهاي لازم هستند و لذا حضور در طبیعت نیازمند آموزش و شناخت بیشتر در اين رابطه است.
وی اضافه میکند: آموزش افراد در این حوزه باید آموزشی همگانی و فراگیر باشد و متولیان امر به ویژه صدا و سیما باید بسیار تخصصی و ویژه در این رابطه ورود کنند.
مدیر کل میراث فرهنگی یزد دشت لالههای یزد و غارهای طبیعی را مهمترین مناطق در دست آسیب مردم عنوان میکند و میگوید: عدم معرفی برخی از مناطق طبیعی منجر به جلوگیری از آسیب به این مناطق میشود.
وي به برگزاری جشنواره ریواس در منطقه علی آباد چهل گزی اشاره و خاطرنشان ميكند: در اين جشنواره سعی کردیم تا هر چند پراکنده با میزباني از مردم و گردشگران، شناخت آنها را نسبت به گردشگري طبيعي ارتقاء بخشيم.
وی از فعالیت کمیته گردشگری طبیعی استان متشکل از محیط زیست، منابع طبیعی و راهنمایان طبیعتگردی خبر ميدهد و تصریح میکند: برخی از اماکن به دنبال حتی فعالیتهای اداره کل میراث فرهنگی در سالهای گذشته دچار آسیبها و خرابیهایی شدند اما اکنون کمیته گردشگری با هدف حفظ این مناطق شکل گرفته است.
فاطمی در اين رابطه به چشمه نهر مسیح هرات به عنوان یکی از اماکن طبیعی یزد اشاره ميكند و ميگويد: این محل طبیعی با هزینهکرد میراث فرهنگی در سنوات گذشته نورپردازی و به سکوهایی به منظور نشیمن مردم تجهیز شد و در حالي كه به واقع این محل از حالت طبیعی خود خارج و به يك پارك نبديل شد.
وی در همين باره به طرحهاي ارائه شده براي برخي ساخت و سازها در جنگل باغ شادی خاتم نيز اشاره كرده و ياداور مي شود: به منظور حفظ حالت طبیعی اين جاذبهي زيباي استان با اين درخواستها موافقت نکردیم چرا که دیگر قرار نیست اشتباهات گذشته را تکرار کنیم و همان بهتر که این جاذبهها همانطور طبیعی باقي بمانند.
مدیرکل میراث فرهنگی یزد در مورد آسيبهاي وارده از سوي طبيعتگردان به غار نباتی ندوشن نيز بیان میکند: در حوزه طبیعتگردی به ویژه غارهای طبیعی نمیتوان از گشت و گذار مردم ممانعت يا اقدام به محصور كردن غارها كرد لذا بهترين راهكار در اين موارد مراقبت و حفاظت از اين جاذبهها به همت مردم بومی همان مناطق است.
فاطمی در پايان نيز توسعه بومگردیها را به نفع گردشگری طبیعی ميداند و اظهار ميكند: هر چند در اوايل راهاندازي بومگردیها شاهد آسیبهایی جبرانپذیر و قابل برگشت به طبیعت بوديم اما در حالت کلی بومگردیها منجر به توسعه فرهنگ استفاده از طبیعت و همچنین حفظ جاذبههای طبیعی شدهاند.