استفاده از گنجایش های انسانی و مشارکت همه گروه های اجتماعی، لازمه دست یابی به توسعه پایدار در کشورهاست و در این میان نقش زنان به عنوان نیمی از نیروی فعال انسانی در جامعه غیر قابل انکار است. این در حالی است که امروزه جایگاه نامناسب زنان در عرصه های مدیریتی از جمله موانع مشترک کشورهای جهان سوم در مسیر توسعه محسوب می شود. در ایران نیز حضور زنان در عرصه مدیریتی همواره با چالش ها و مشکلات بسیاری همراه بوده است.
در بحث مدیریت زنان، سه موضوع قابل طرح و بررسی است.
اول. با وجود این که قانون اساسی کشور راه را برای تصدی مناصب تصمیم گیری برای زنان باز گذاشته است، تنها 8.2 درصد مشاغل مدیریتی کشور به زنان اختصاص یافته و این در حالی است که تداوم توسعه و شتاب در کشور هنگامی رخ می دهد که زن و مرد همراه با هم مسئولیت توسعه را به عهده بگیرند.
کسب مشاغل مدیریتی از سوی زنان، افزون بر این که راهی برای مقابله با تبعیضات جنسی و عدم حقوق برابر آنان در جامعه است، موجب افزایش اعتماد به نفس، استقلال فردی و بهبود وضعیت و رشد اجتماعی زنان خواهد شد که به طور طبیعی همه جامعه از آن نفع می برند. از سویی افزایش تعداد دختران و زنان تحصیل کرده دانشگاهی لزوم پرداختن به بحث مدیریت زنان را جدی تر کرده است.
وجود برخی ویژگی های جنسیتی زنان، مسئولیت ها و محدودیت های زندگی، فراهم نبودن شرایط لازم در جامعه، عدم تمکین کارکنان مرد از مدیران زن و تجربه کمتر زنان نسبت به مردان از جمله موانع حضور پررنگ و فعال زنان در عرصه های مدیریتی برشمرده می شود. افزون بر آن، کم نگری در برخورد با توانایی های زنان، دگماتیسم و جزم اندیشی در دریافت دستورات دینی و برداشت های نادرست در این زمینه و همچنین اعتماد به نفس پایین زنان نسبت به مردان در عرصه های مدیریتی از جمله آسیب های تهدیدکننده در حوزه مدیریت بانوان در جامعه است.
دوم. متاسفانه عدم گرایش بانوان در تقبل مسئولیت های اجتماعی و پست های مدیریتی از عوامل مهم در حضور کمرنگ زنان در این حوزه است. همانگونه که اشاره شد عدم اعتماد به نفس و پایین بودن ریسک پذیری و پذیرش شرایط موجود به عنوان شرایط غایی و عالی از جمله موضوعاتی است که بحث مدیریت زنان را تهدید می کند. یکی از محور های مهم قابل بحث و مورد تاکید در این زمینه، اتخاذ راهبردهای کاربردی و ساز و کارهای عملی در راستای افزایش اعتماد به نفس بانوان و ایجاد زمینه های مدیر پروری در حوزه زنان در سطوح کشوری، استانی و شهرستانی است. به نظر می رسد تاکید مدیران دولت تدبیر و امید بر گماردن زنان در سطوح میانی مدیریت، یکی از راهکارهای کنونی جهت آسان شدن مدیریت بانوان در آینده باشد.
سوم. به طور طبیعی دغدغه ها و چالش های موجود در حوزه مدیران زنان به مراتب بیشتر از مردان است. این مشکل زمانی پر رنگ تر جلوه می کند که پس از اشغال پست مدیریت از سوی زنان، نه تنها در حوزه کاری و مدیریت که نقش آنها در خانواده نیز در تیررس نگاه تیز بین و کنجکاو جامعه مرد سالار قرار می گیرد. در حقیقت یکی از مباحث مهم در حوزه مدیریت زنان تاکید بر توازن و برقراری یک رابطه منطقی بین کار و مدیریت و نقش تاثیر گذار آنها در خانواده است.
در همین راستا، تاکید بخش حاکمیت در امور بانوان استان، محکوم به موفقیت بودن زنانی است که با اعتماد به نفس، جسارت و با تکیه بر توانایی های خویش وارد عرصه پر مخاطره مدیریت به ویژه در محیط های اداری شده اند و این موفقیت می بایست در همه امور اعم از کار، امور مدیریتی و خانواده محسوس و ملموس باشد.
در مجموع، بهترین تبلیغ مدیریت بانوان، ارائه بهتر عملکرد است و در این خصوص نیاز به حمایت مدیران زن استان از یکدیگر است؛ به گونه ای که با وحدت، مشورت، خرد جمعی، همدلی و هم اندیشی، سعی شود از کمیت و کیفیت چالش ها و مشکلات موجود در حوزه مدیریت بانوان کاسته و با ایجاد گروهی اجتماعی تحت عنوان «مجمع مدیران زن استان»، در این مسیر اقدام شود، گروهی اجتماعی که در یک کنش و واکنش متقابل عمل کرده و با هم فعالیتی اجتماعی و هم سو داشته باشند.
برای رسیدن به این اهداف، باید به یک بلوغ ساختاری رسید و با تشکیل یک گروه اجتماعی فعال، به اهداف مشترک در حوزه مدیریت زنان رسید. می بایست با یک تفکر بسیجی، با احساس و رسالت مشترک، همکاری های جمعی و فعالیت های اجتماعی را افزایش داد و کلی نگری را جایگزین بخشی نگری کرد.
به نظر می رسد، امروز زنان ما بیش از تکریم و توصیف، مشتاق اندیشیدن راهی مطمئن و ارائه و مشاهده بازخورد اقدامات انجام شده در زمینه کاهش مشکلات و محدودیت های خود در جامعه هستند. به طوری که، به گفته معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده، از مدیریت جهادی، مدیریت سهم مردان و تنها جهاد سهم زنان نباشد، این در حالی است که دغدغه بانوان ایرانی تنها مدیریت زنان نیست، بلکه حداقل دغدغه آنها، رسیدن به حقوق واقعی شانس در جامعه است.
فخر السادات خامسی هامانه
مدیر کل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری