به گزارش
تابناک یزد، دکتر هادی خانیکی، در نشست تخصصی «آب، فرهنگ و رسانه» با اشاره به اینکه چیزی که اکنون بیش از هر چیز کشور ما را با مخاطره رو‌به‌رو می‌کند، بحث خشکسالی است و نه منازعات بین‌المللی، گفت: بزرگترین چالشهای جهان تغییرات اقلیمی است، به گونه‌ای که خشونت زایی با پدیده کم آبی ارتباط مستقیم دارد.
مسأله مهم «آب»
وی افزود: از 10 مسأله مهم چند سال اخیر در کشور ما دو مسأله آن مربوط به آب است که یکی خشکسالی و دیگری از بین رفتن منابع زیرزمینی است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه گفت‌وگو در ارتباط با بحران آب می‌تواند کمک زیادی به حل این مسأله بکند، ادامه داد: ما دچار ضعف فرهنگ گفت‌وگو در جامعه هستیم، زیرا با اینکه در چند سال گذشته مسأله بحران آب به طور جدی مطرح شده است اما گفت‌وگوها در همان پیشین باقی مانده است.
خانیکی با اشاره به اینکه آب بحرانی جدی‌تر از مسأله هسته‌ای است و باید درباره آن گفت‌وگو کنیم، خاطرنشان کرد: باید از ظرفیتهای فرهنگی، فکری و مدیریتی کشور برای حل بحران آب استفاده کنیم.
عضو انجمن علمی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با اشاره به اینکه حضور دانشگاهیان و مدیران اجتماعی در کنار رسانه و جامعه تا حدودی به حل این مسأله کمک می‌کند، افزود: نگرانی از به وجود آمدن مسأله سیاسی و امنیتی سبب شده است تاکنون در رابطه با حل مسأله آب گفت‌وگوی صریحی انجام نشود.
دیوار بی‌اعتمادی بر سر «آب»
وی افزود: نگرانی که در طرح ابعاد واقعی مسأله وجود دارد سبب می‌شود نتوان به طور واضح به آن پرداخت و از طرفی هشدارهای یکسویه‌ای که وجود دارد راه را برای دعوت به مشارکت بین مدیران، مهندسان و افراد جامعه بسته است.
خانیکی با بیان اینکه عده‌ای از ایجاد موانع برای گفت و گو نان می‌خورند، گفت: سهم و نقش تمام کسانی که در گفت و گو برای حل بحران آب می‌توانند حضور داشته باشند باید رعایت شود و گفت‌وگوها به طور صریح انجام شود. وی ادامه داد: باید مباحث دانشگاهی را به حوزه‌های عمومی‌تر انتقال دهیم و در کنار تمام این مسايل، باید به مسايل اجتماعی از جمله مهاجرتهای مربوط به آب و تغییر سبک زندگی براساس بحث آب توجه ویژه‌ای شود.
خانیکی با بیان اینکه در رسانه‌ها توجه خاصی به بحران آب شده است، تصریح کرد: مسأله آب یک موضوع ملی است که در آن دیوار بلند بی‌اعتمادی کشیده شده است که حتی در وزارتخانه‌ها هم بر سر این مسأله مشکل وجود دارد.
نگاه جامعه شناختی به مسأله «آب»
در ادامه این نشست عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: هنوز تصویر دقیقی از بحران آب در کشور وجود ندارد و این موضوع حل مسأله را دشوارتر کرده است.
دکتر مهدی منتظر قائم با اشاره به اینکه مسأله رسانه و آب باید از چند زاویه بررسی شود عنوان کرد: باید از کارکرد اثرات این بخش در مسايل جامعه شناختی و همچنین از زاویه ارتباطات و محیط زیست و ارتباطات و طبیعت بحث به میان آید. وی با بیان اینکه خشکسالی و بیابانزایی در منطقه به طور طبیعی به وجود آمده است، گفت: ما باید ببینیم چقدر از مسأله توسط چه کسانی قابل تغییر است و برنامه توسعه کشورهای منطقه چه مقدار منابع زیر زمینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. منتظر قائم با اشاره به اینکه شناخت دقیق رسانه‌ها، ظرفیت، زمان و مکان می‌تواند ما را به حل بحران آب نزدیک‌تر کند، افزود: باید دید چگونه با کمترین هزینه، می‌توانیم بیشترین توفیق را در رسیدن به حل این مسأله داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد در بحث آب متأسفانه طراحی خوبی نداریم و به همین دلیل در این بحث با مشکلات و موانع زیادی روبه رو هستیم.
هنوز تصویر درستی از بحران آب نداریم
منتظر قائم با بیان اینکه بحران آب تنها به کمبود باران و یا نیمه خشک بودن کشور و مصرف خانگی برنمی‌گردد، اظهار داشت: باید در این زمینه یک کمیته ملی تشکیل شود تا از منافع ملی حمایت کند و ارایه راه حل‌های گوناگون تنها به ضرر کشور تمام می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با طرح این سؤال که آیا شهروندان، صاحبان قدرت و ثروت و یا استراتژی‌های غلط، کدام یک بیشترین تأثیر را در بحران آب داشته‌اند، گفت: باید بحران را براساس یک فرمول بررسی کنیم و این در حالی است که متأسفانه به دلیل برخی مسايل، حتی آماری در مورد ذخایر پشت سد یا میزان بارش در بعضی از مناطق در اختیار ما نمی‌گذارند.
وی با اشاره به اینکه هنوز تصویری از بحران آب در کشور نداریم، گفت: باید آمایش سرزمین انجام دهیم تا فشارها کمتر شود، اما در این مسأله هر کارشناسی نمی‌تواند نظر دهد، زیرا مسأله ملی است و ابعاد گوناگونی دارد.
در همین حال، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست با اشاره به اینکه بحران آب در کشور به مرز فاجعه رسیده است، گفت: نگاه به آب از منظر اجتماعی و جامعه شناختی در حل این بحران مورد غفلت واقع شده است.
دکتر علی یوسفی با بیان اینکه باید به مبانی فرهنگی، اجتماعی و رفتارهای مرتبط با مصرف آب بپردازیم، تصریح کرد: بخش قابل توجهی از بحران آب به ذی نفعان انسانی بستگی دارد نه به منابع طبیعی که محدود است، زیرا ممکن است همین منابع محدود در بسیاری از کشورها وجود داشته باشد، ولی بحرانی به وجود نیاید.
باورهای مذهبی و اصلاح فرهنگ مصر ف آب
وی افزود: فقط بحث مدیریت منابع مطرح نیست، بلکه نوع مواجهه با این مسأله هم قابل تأمل است و باید به ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی مصرف آب توجه کنیم.
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، مجموعه ارزشها، باورها و هنجارهای مشترک را راهنمای مصرف، تدبیر و نگهداری آب دانست و افزود: وقتی صحبت از ارزشها، باورها و هنجارهای مشترک می‌شود، فرهنگ یک عنصر واقعی در عمل است.
یوسفی ادامه داد: ما وقتی در جامعه ایران مسأله فرهنگ را مطرح می‌کنیم، بخش قابل توجهی از آن به فرهنگ مذهبی مربوط می‌شود، به گونه‌ای که در فرهنگ مصرف آب، فرهنگ مذهبی نقش برجسته‌ای دارد.
وی با بیان اینکه تقسیم بندی آب در ایران برپایه تقسیم بندی‌های مذهبی است، اظهار داشت: اگر بخواهیم در فرهنگ مصرف آب مداخله و اصلاح داشته باشیم، باید توجه داشت مسايل مذهبی در آن سهم قابل توجهی دارند.
معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه وضعیت بحرانی آب در کشور به دلایل مختلف علنی نمی‌شود، گفت: دغدغه مدیران و کنشگران تصمیم‌گیری در حل مسأله آب این است که بهره برداران واقعی از آب هنوز تلقی بحرانی از آن ندارند.
قدس آنلاین، یوسفی افزود: اگر فرهنگ مصرف آب اعتلا پیدا کند جامعه در برابر مشکلات آب آسیب کمتری می‌بیند و در این زمینه رسانه‌ها می‌توانند در اشاعه فرهنگ صحیح مصرف آب نقش مؤثری داشته باشند.