سیدمحمدمهدی موسوی
در این سال‌ها مسئولان و مدیرانی که در واکنش به گلایه‌ها و انتقادهای علما و مراجع تقلید نسبت به کم‌رنگ شدن معماری اسلامی در این کلانشهر مذهبی، بر لزوم توجه به رفع این دغدغه تأکید کرده‌اند، کم نبوده اند.
با این حال، اقدام لازم صورت نگرفته است و شاهد رشد و توسعه بیش از پیش نوع خاصی از ساخت و ساز معروف به معماری رومی در قم هستیم که نه فقط در مناطق به اصطلاح بالای شهر همچون سالاریه و بلوار صدوقی، در مناطق کمتر برخوردار مثل نیروگاه دیده می‌شود.
معماری اسلامی از دیرباز، هنری کاربردی است که نه فقط در مکا‌ن‌های دینی چون مساجد مورد استفاده قرار می‌گرفت، بلکه از مؤلفه‌های آن در ساخت مدارس، ضریح‌ها و قصر‌ها و حتی خانه‌ها و حمام‌ها نیز بهره‌برداری می‌شد.
بر اساس آموزه‌های شرع مقدس اسلام، شهر به عنوان محل آسایش انسان باید عاری از آلودگی و مزاحمت باشد؛ خواه این مزاحمت جسم اهالی را تهدید کند یا بر روح و روان اثر بگذارد. وقتی شهر چنین باید باشد، مسکن آدمی نیز باید چنین باشد. در جامعۀ اسلامی از بسیاری سنت‌های اسلامی در شهرسازی تا حدودی غفلت شده است و شهرها، حتی شهرهای مذهبی، رنگ و جلوۀ غربی به خود گرفته‌اند.
مهم اینکه مسئولان و مردم متوجه باشند که گرایش به سمت شهرسازی مدرن و چشم‌نواز نباید به گونه‌ای باشد که در دامی بیفتیم که امروز بسیاری از شهرهای کشور ترکیه به دلیل از دست دادن معماری اسلامی خود و حرکت بر قاعده کشورهای غربی به آن دچار شده‌اند.
رواج پدیده‌ای به نام معماری رومی، دامی است که گرچه شاید در بدو امر جذابیتی برای عده‌ای از مردم داشته باشد، در درون آن، خطر و تهدیدی نهفته است که بیش از هر چیز هویت شهر اسلامی را نشانه گرفته است.
در کلان، مقوله سبک زندگی می‌تواند یک تهدید جدی از جنس جنگ نرم باشد و به همان نسبت بی‌توجهی متولیان امر و خود مردم، خطری مضاعف خواهد بود. به اذعان مهندسان و کار‌شناسان امر، کاربرد نماهای شیشه‌ای، فلزی و به خصوص رومی نه فقط از نظر فرهنگی توجیهی ندارد، بلکه از نظر شاخصه‌های فنی و معماری هم برای کشور و به ویژه شهر قم مناسب نیستند.
در مواجهه با چنین تغییر رویکرد و ذائقه‌ای، به تعبیر یکی از استادان دانشگاه، باید کاری کرد که مردم نسبت به تاریخ و معماریشان احساس مثبتی داشته باشند و تعصبی معقول و مطلوب به آثار قدیمی و هویتی خویش پیدا کنند.
این کار محقق نمی‌شود مگر آنکه در عرصه فرهنگی و آموزشی با چاشنی فعالیت‌های رسانه‌ای، شاهد اقدام و عملی در خور و بهنگام باشیم و مسئولان از طریق اهرم‌های نظارتی و قانونی مانع از ترویج معماری غربی چه از نوع رومی و چه غیررومی آن شوند.
اگر به این موضوع توجهی صورت نگیرد، ولنگاری معماری در کلانشهر مذهبی قم سیر صعودی به خود می‌گیرد و این امر می‌تواند به هویت فرهنگی و دینی این شهر و شهروندانش خدشه‌ای جبران‌ناپذیر وارد کند.
شاید ممنوعیت استفاده از نماهای رومی در ساختمان‌های شهر که به تازگی با جرأت مسئولان شهرداری قم اعلام شده است، بتواند زنگ خطر آسیب‌دیدن معماری قم را خاموش کند.
