کشور ما برای ساخت اقتصاد دانش بنیان و کاهش شکاف توسعه خود با کشورهای پیشرفته، راهی جز توسعه دانش بنیان ندارد. توسعه دانش بنیان، نیازمند اقتصاد دانش پویا و بالنده است. تحلیل شرایط و ویژگی های کشور در هر دو زمینه و ارائه پیشنهادهای کاربردی و عملیاتی به منظور بهره گیری از توسعه اقتصاد دانش بنیان در راستای دستیابی به اقتصاد مقاومتی به عنوان یکی از ضرورتهای اساسی اقتصاد کشور در شرایط فعلی محسوب می شود. اقتصاد مقاومتی تنها مختص به زمان تحریم و جنگ نیست بلکه یک چشم انداز بلند مدت پیشروی به یک اقتصاد مستقل از نفت است که تنها از مسیر اقتصاد نوآور و تولید دانش بنیان میسر می شود.
از دهه ۱۹۷۰ به این سو، تولید دانش جای تولیدات صنعتی را گرفته است و جوامع مختلف در حال گذر از غلبه صنعت به دوران فراصنعتی هستند. دلایل این امر را باید در تحولات فناوری اطلاعات و تقسیم کار جهانی ناشی از مزیتهای فرآیند جهانی شدن دانست.
در عصر جدید، اقتصاد اطلاعات و دانش، به عنوان دو عامل مهم در تولید، جای سرمایه فیزیکی و انرژی را به عنوان عوامل اصلی تولید گرفته اند. اقتصاد جدید که اقتصاد دانش بنیان نام دارد بر تولید علم با هدف تجاری سازی آن تکیه میکند. در این اقتصاد، دانش و ایده ها، چه از طریق فرآیندهای بازار که در آن سازمانها با هم رقابت میکنند، چه از طریق شبکه های حرفه ای یا تقلید از مجموعههای مشابه و همکار، تمایل به انتشار سریع از طریق حوزههای سازمانی و تحریک همگرایی دارند.
در اقتصاد دانش بنیان، تولید، توزیع و استفاده از دانش تأثیر مهمی در تولید ثروت دارد و اقتصاد دانش به تعداد محدودی صنایع مبتنی بر فناوری بسیار پیشرفته محدود نیست؛ بلکه در این نوع از اقتصاد همه فعالیت های اقتصادی حتی معدن و کشاورزی به نحوی به دانش متکی هستند. دانش مورد نیاز برای ساخت اقتصاد دانش بنیان فقط از نوع فناوری محض نیست و دانش فرهنگی، اجتماعی و مدیریتی را نیز شامل می شود. در این اقتصاد نهادها و سازمانهای دولتی با تأکید بر شبکهسازی و استفاده از روش هایی که بهره وری بیشتری دارند اغلب نقش تسهیل گری و محرک بودن را ایفا نموده و سازمان ها مکان تصمیم و عمل هستند.
اقتصاد دانش بنیان تمام زمینههای تجارت، ساختار اقتصادی، بهره وری، نوع مدیریت و غیره را متحول کرده و دارای ویژگی هایی مانند آزادسازی تجارت و جهانی شدن بازرگانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیریت دانش، تغییر ساختاری در اقتصاد، تغییرات در محل و نیروی کار، افزایش حق انتخاب مصرف کنندگان، کوچک شدن دولت و کسب و کار الکترونیکی می باشد. از دیگر سو، در سالهای اخیر و با شدت گرفتن تحریمهای غرب علیه ایران با هدف متوقف کردن برنامه های صلح آمیز هستهای ایران، واژه های جدید تحت عنوان اقتصاد مقاومتی به ادبیات اقتصادی و سیاسی کشور اضافه و به فراخور حال و روز اقتصاد کشورمان مورد بحث قرار گرفته است.
اقتصاد مقاومتی روشی برای مقابله با تحریم های اقتصادی علیه یک منطقه یا کشور تحریم شده می باشد که صادرات و واردات برای آن کشور مجاز نمی باشد. البته اقتصاد مقاومتی مختص زمان تحریم و جنگ نیست؛ بلکه میتواند یک چشم انداز بلندمدت برای پیشروی به یک اقتصاد مستقل از نفت باشد.
در شرایطی که تحریم های اقتصادی علیه کشورمان افزایش یافته است توجه بیشتر به شرکتهای دانش بنیان و کمک به توسعه و ارتقای توانمندی آنها با هدف رهایی از فروش منابع طبیعی کشور و حرکت به سمت تولید دانش بنیان بیش از پیش ضرورت می یابد. و امیدواریم مسئولین مربوطه به این باور برسند که راه جهاد اقتصادی و اقتصاد مقاومتی از مسیر اقتصاد و تولید دانش بنیان میگذرد؛ و باید با سرعت از دوران شعار به سوی دوران عمل حرکت نمود.