با توجه به تغییراتی که در جوامع روستایی از جنبه اقتصادی به وجود آمده است، دیگر حیات روستا نمیتواند تنها بر محور کشاورزی ادامه یابد؛ بلکه باید فعالیتهای اقتصادی دیگری برای روستاها فراهم شود. یکی از روشهای رهایی از اقتصاد تک بعدی توجه به حوزه گردشگری در روستا است. به عبارتی دیگر توجه به حوزه گردشگری روستاها میتواند برای اقتصاد این مناطق بسیار مفید باشد. گردشگری انواع متعددی دارد که یکی از بخشهای آن روستا گردی یا گردشگری روستایی است. در این نوع از گردشگری، گردشگران به روستاها سفر میکنند و با جاذبههای گردشگری مختلف هر روستا آشنا میشوند. در بخش رودبار قصران به گفته بخشدار این منطقه بر سر راه توسعه گردشگری موانع زیادی وجود دارد. برای مثال به دلیل بحثهای حفاظتی و محیط زیستی با توسعه گردشگری در این منطقه مخالفت میشود. از سوی دیگر بخشدار رودبار قصران میگوید؛ ابتداییترین مواردی که برای گسترش گردشگری نیاز است مانند آلاچیقی برای استراحت یا سرویس بهداشتی هنوز در این منطقه تامین نشده است.
گردشگری روستایی فرصتها و امکاناتی را به ویژه برای اشتغال و درآمد روستایی ایجاد و زمینه توسعه کسب وکارهای کوچک و کارآفرینی را فراهم میسازد. درآمدزایی و اشتغالزایی برای روستاییان، کمک به توسعه زیرساختها در مناطق روستایی، تقویت فرهنگ محلی، افزایش حس غرور، عزت نفس و هویت محلی روستاییان، افزایش استانداردهای زندگی جامعه محلی، کمک به نوسازی مناطق روستایی و کمک به حفظ جمعیت در مناطق محلی از مزایای گردشگری روستایی است؛ بنابراین جهت بهرهمندی از مزایای گردشگری در راستای توسعهی این مناطق، برنامهریزان بایستی توجه خاصی به سرمایهگذاری در زیرساختهایی با کارکردهای رفاهی و خدماتی، مطابق با نیاز گردشگران و به تناسب نیازهای محلی گردشگران داشته باشند.
مثلا وقتی یک واحد بوم گردی در یک منطقه ایجاد میشود، دهها فرصت شغلی به صورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد میگردد. این اقدام علاوه بر اینکه میتواند به جذب گردشگران کمک کند از خروج سرمایههای روستایی به خارج از منطقه جلوگیری میکند. این سرمایهها میتواند در جهت رشد و توسعهی روستاها هزینه شود؛ همچنین در صورتی که این چرخه به صورت مداوم در حرکت باشد، سطح رفاه ساکنان روستاها نیز افزایش مییابد و از مهاجرت روستائیان نیز پیشگیری میشود. توسعه گردشگری روستایی دریچهای رو به رشد برای پویایی اقتصادی در روستاها و اثرگذاری بر بنیانهای اقتصاد روستایی است؛ در حال حاضر روستاهای زیادی درکشور وجود دارند که دارای ظرفیت گردشگری هستند. بخش رودبارقصران شهرستان شمیرانات استان تهران نیز، با داشتن جاذبههای تاریخی، طبیعی و مذهبی یکی از بخشهای بهرهمند از این ظرفیت است؛ لذا باتوجه به جذابیت بالای گردشگری منطقه رودبارقصران، نیاز است که برنامه ریزان و مسئولان این منطقه به توسعه گردشگری اهتمام ویژهای داشته باشند و با گسترش و ایجاد امکانات وزیرساختهای تفریحی، رفاهی، بوم گردی، فراهم نمودن امکانات بهداشتی و ... در جهت ایجاد اشتغال پایدار برای مردم روستا، رونق اقتصادی و بهبود وضعیت معیشت مردم گام بردارند.
در همین راستا مسئولین محلی مانند شوراها و دهیاریها نقش مهم و تاثیرگذاری در توسعه گردشگری روستایی ایفا میکنند. براساس وظایفی که برای دهیار و دهیاریها در این خصوص درنظر گرفته شده است، دهیاریها با استفاده از ظرفیت افراد با تجربهمحلی، نهادها و دستگاههای دولتی مرتبط، سازمانهای مردم نهاد و انجمنهای فعال در زمینه گردشگری میتوانند ظرفیتهای گوناگون فرهنگی، تاریخی و مذهبی روستای خود را شناسایی کنند. همچنین با جلب مشارکت مردم محلی، کارآفرینان و ... میتوان نسبت به فرهنگ سازی و ایجاد انگیزه در میان اهالی روستا اقدام کرد و برای اجرای طرحهای گردشگری، ایجاد و ارتقای زیرساختهای لازم در روستا برنامه ریزی کنند.
کمک به حفظ جمعیت در روستاها، تقویت زیرساختها، فعالسازی ظرفیتهای گردشگری، تأمین منابع مالی مورد نیاز برای احداث واحدهای بومگردی روستایی، ایجاد اشتغال پایدار در حوزه گردشگری روستایی و همکاری در زمینه اجرای ضوابط ساخت و ساز درروستاهای مستعد گردشگری، نیازمند همکاری و تعامل بین همه دستگاههای اجرایی مرتبط است.
در همین راستا ما با محمدعلی خشنودی بخشدار رودبارقصران گفتگو کردیم و نظر او را در این باره جویا شدهایم؛ بخشدار رودبارقصران درباره موانع توسعه گردشگری در منطقه گفت: در این خصوص جلساتی برگزار و مسایل و مشکلات را مطرح کرده ایم ولی متاسفانه به دلیل بحثهای حفاظتی و محیط زیستی با چنین اقداماتی مخالفت میشود. تقویت گردشگری در منطقه به یکسری حداقلها مانند ساخت سرویس بهداشتی نیاز دارد و ما ابتداییترین مواردی که برای گسترش گردشگری در منطقه نیاز است را نتوانستیم تامین کنیم؛ لذا نمیتوانیم بگوییم که در حوزه گردشگری این منطقه موفق بوده ایم. الان گردشگری این منطقه صرفا محدود به رستورانگردی شده است.
وی با اشاره به مشکلات ایجاد شده برای باغداران با ورود گردشگران به منطقه گفت: وقتی باغهای مردم محصور نباشد، گردشگران وارد باغ میشوند و برای کشاورزان مشکل ایجاد میکنند. در بحث باغات باید جهادکشاورزی کمک کند. برای مثال به باغداران مجوز داده شود تا بتوانند باغهای خود را مرزکشی کنند.
خشنودی در ادامه مشکلات تردد در روستاها با ورودگردشگران را مورد اشاره قرار داد و خاطرنشان کرد: کوچههای روستاها باریک است و مسئله پارک و تردد خودروها برای مردم مشکلاتی به وجود میآورد و باعث از بین رفتن آرامش مردم روستا میشود. ما برای رفع این مسائل با مشکل قانونی برخورد میکنیم و حوزه قضائی اجازه برخی از اقدامات را نمیدهد. بارها این مسائل را مطرح کردهایم اما از نظر قانونی برای ما محدودیت ایجاد میشود. برای مثال به ما میگویند از نظر قانونی نمیتوانیم برای این منطقه ورودی در نظر بگیریم و راه را مسدود کنیم؛ بلکه باید همه بتوانند به راحتی تردد کنند، در حالی که با تردد گردشگران با وسیله نقلیه به این منطقه هر دفعه شاهد درگیری در روستاها هستیم. ما تلاش داریم این مسئله را در فرمانداری پیگیری کنیم تا انشاالله به راه حل برسیم. اکثر روستاها درگیر مشکل تردد گردشگران با وسیله نقلیه در منطقه هستند و باید برای این معضل یک تصمیم کلی گرفته شود.
محمد علی خشنودی در خصوص برنامه ریزیهای صورت گرفته برای اشتغال زایی در این منطقه گفت: اشتغال در روستاها مبنی برکشاورزی و دامداری است. متاسفانه با توجه به قرار گرفتن اکثر روستاهای بخش ما در محدودههای حفاظت شده، مردم درگیر یکسری از مشکلات در بحث نگهداری دام هستند.
خشنودی با اشاره به برگزاری چندین جلسه پیرامون مشکلات دامداران در فرمانداری و بخشداری، تصریح کرد: به دلیل نبود انبار علوفه دامداران در این حوزه درگیر مشکل هستند و باید به ورامین بروند و از آن منطقه علوفه دام خود را تامین کنند. بر این اساس به این نتیجه رسیدیم که یک انبار علوفه در این منطقه احداث کنیم که به تازگی مصوبات این اقدام صورت گرفته و تاییدههای لازم اخذ شده است. این انبار قرار است در زردنبد احداث شود.
بشیر آبنیکی، خبرنگار و فعال رسانه