به گزارش تابناک یزد، "ایرج افشار" از پژوهشگران فرهنگ و تاریخ و ادبیات فارسی، ایران‌شناس، کتاب‌شناس و نسخه‌پژوه ایرانی که پایه‌گذار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بوده و معروف به پدر کتابشناسی ایران است، در شانزدهم مهر ۱۳۰۴ متولد شد.
وي فرزند دكتر "محمود افشار يزدي" نويسنده، شاعر و روزنامه‌نگار يزدي بود كه پس از سپري كردن تحصیلات مقدماتي در رشته ادبي، از سال ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۸ در دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رشتهٔ قضایی تحصیل كرد.
اين پژوهشگر فرهنگي در سال ۱۳۲۹ به عنوان دبیر در دبیرستان‌های تهران شروع به تدریس کرد و در سال ۱۳۳۰ به تشویق "محمدتقی دانش‌پژوه" به کتابداری در کتابخانهٔ دانشکده حقوق دانشگاه تهران پرداخت و با همكاري وي و نيز منوچهر ستوده، مصطفی مقربی و عباس زریاب خویی، مجله‌ي فرهنگ ایران زمین را در سال بعد، بنیان گذاشت.
وی از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۵، سردبیر مجله سخن به صاحب امتیازی پرویز ناتل خانلری و از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷، مدیر و سردبیر مجله "راهنمای کتاب" به صاحب امتیازی احسان یارشاطر بود، ضمن اين كه از سال ۱۳۳۷ به تدریس در دانشسرای عالی وابسته به دانشگاه تهران نيز مي‌پرداخت.
"ايرج افشار" در سال۱۳۴۱ نيز به ریاست کتابخانه ملی ایران رسید و يك يال بعد يعني در سال ۱۳۴۲ به ریاست مرکز تحقیقات ایران‌شناسی دانشگاه تهران رسید.
وي از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۸، ريیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران و از سال ۱۳۴۸ تا 1۳۵۷ دانشیار و سپس استاد رشته تاریخ در دانشکده ادبیات و علوم انسانی اين دانشگاه بود.
يكي ديگر از اقدامات افشار در مدت حياتش، فهرست نگاری مجموعه کتاب‌های چاپی فارسی دانشگاه هاروارد آمریکا و همچنين کتابخانه ملی اتریش در وین بود.
او تحقیقات ارزشمندی دربارهٔ ایران‌شناسی و کتابشناسی انجام داد که این تحقیقات كه حدود دو هزار مقاله است در نشریات معتبر ایرانی و خارجی منتشر شده است.
افشار از ذخایر ادبی و علمی کشور شمرده می‌شد و در فن کتابشناسی و کتابداری بی‌مانند بود لذا از وي به عنوان پدر کتابشناسی ایران یاد می‌كنند.
کتاب‌هایی انتشار يافته‌ي افشار در زمینه فرهنگ، تاریخ و ادب ایران، بالغ بر 300 جلد می‌شود و از آثار وی می‌توان به پژوهش‌های ایران‌شناسی در دو جلد، دفتر تاریخ، ریاض الفردوس خانی، فرهنگ 30جلدی ایران زمین، نامه‌های تهران شامل ۱۵۴نامه از رجال دوران به سید حسن تقی‌زاده، گلگشت در وطن(سفر‌نامچه)،فهرست دستنویس‌های فارسی در کتابخانهٔ ملی اتریش و آرشیو دولتی اتریش در وین، زندگی طوفانی(خاطرات سید حسن تقی‌زاده)، گردآوری کتابشناسی فردوسی و شاهنامه و نيز انتشار نخستین کتابشناسی ملی ایران اشاره کرد.
وي مقاله‌های پارسی را در زمینه ایران شناسی در شش جلد به چاپ رساند كه همين شش جلد بالغ بر 40 سال از زندگی وی را در بر گرفت.
مقام معظم رهبري حدود 9 ماه قبل از درگذشت افشار در پیامی به وي مرقوم داشتند؛ " من از دورانی که شما سردبیر مجلهٔ سخن بودید، مقالات و نوشته‌های شما را می‌خواندم تا بعد در مجلهٔ راهنمای کتاب و ...، من از نثر فارسی شما خوشم می‌آید، چون خون‌دار و جان‌دار است و نثر دلپذیر و درست و دلنشینی می‌نویسید."
"ایرج افشار" در حالي كه قرار بود دانشگاه اسکاتلند در ماه سپتامبر ۲۰۱۱ به وي در رشتهٔ تاریخ مدرک دکتری افتخاری تقدیم کند، در اسفندماه ۱۳۸۹ در سن ۸۵ سالگی در بیمارستان جم تهران بدرود حيات گفت.
"حسین مسرت" از پژوهشگران فرهنگ استان يزد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) – منطقه يزد، از افشار به عنوان يكي از متبحرترین و متخصص‌ترین افراد در تاریخ قاجار و کتابشناسی ایران ياد كرد.
وي افزود: البته افشار براي يزدی‌ها نیز چهره‌ای آشناست چرا كه به واسطه نگارش و تألیف و تصحیح 35 کتاب و ده‌ها مقاله در زمینه یزد، خدمتی بسيار بزرگ در رابطه با یزدشناسی و تحقیقات در اين زمينه صورت داده است.
مسرت از معروف‌ترین آثار افشار در اين حوزه را یادگارهای یزد در سه جلد، یزدنامه در دو جلد، واژه‌نامه یزدی، تصحیح تاریخ یزد، تاریخ جدید یزد، جامع مفیدی، جامع جعفری، دیوان وحشی بافقی و دیوان شرف‌الدین علی یزدی نام برد.
اين پژوهشگر يزدي در پايان نيز يادآور شد: استاد ایرج افشار متولد 16 مهر 1304 در شهر تهران با پدر و مادري يزدي است كه پس از خدماتي بسيار بزرگ در علوم تاريخ ايران و كتابشناسي، سرانجام در اسفندماه 89 دار فني را وداع گفت.