از اتاق جلسات تا دل جنگلها/ آزمون سخت حکمرانی زیستمحیطی در کهگیلویه و بویراحمد
به گزارش خبرنگار تابناک از کهگیلویه و بویراحمد، «عبدال دیانتینسب»، مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد، در نخستین جلسه کارگروه ارتقای فرهنگ زیستمحیطی کهگیلویه و بویراحمد که با حضور ۲۱ دستگاه اجرایی برگزار شد، گفت: هدف ما ایجاد همگرایی میان مردم و نهادها برای تحقق حکمرانی شایسته زیستمحیطی است؛ حکمرانیای که بدون پیمان مشترک میان مردم و دولت محقق نخواهد شد.
وی تاکید کرد که سند ملی ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط زیست، نقشه راهی است برای پیوند میان آگاهی و عمل. اما پرسش مهم اینجاست: در شرایط کنونی، طبیعت کهگیلویه و بویراحمد تا چه اندازه مجال نفس کشیدن دارد؟
بلوطهایی که میسوزند، رودهایی که کمآب میشوند
بررسیها نشان میدهد بیش از ۹۰ درصد آتشسوزیهای جنگلها و مراتع استان ناشی از «عامل انسانی» است. در یک سال گذشته، حدود ۸۶۸ هکتار از جنگلهای استان در آتش سوختهاند.
در کنار آن، قاچاق چوب و زغال نیز همچنان نفس جنگلهای بلوط را میگیرد. در هفتههای اخیر، تنها در شهرستان بویراحمد بیش از ۴٫۷۵ تن چوب و زغال قاچاق کشف شده است.
کارشناسان میگویند تخریب جنگلها و قاچاق چوب، نتیجه ترکیبی از فقر معیشتی، خلأ قانونی و نبود سوخت جایگزین در مناطق روستایی است.
در کنار این چالشها، بحران آب نیز چهره دیگری از فشار بر اکوسیستم زاگرس است. رودخانههای محلی مانند بشار و مارگون در سالهای اخیر با کاهش محسوس دبی جریان روبهرو بودهاند؛ مسئلهای که بهگفته کارشناسان، پیامد مستقیم تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و تخریب پوشش جنگلی در بالادست است.
طبیعتی زخمی از حریق، قاچاق و تصرف
استان کهگیلویه و بویراحمد با بیش از ۸۰۰ هزار هکتار جنگل و ۵۵۰ هزار هکتار مرتع از غنیترین زیستبومهای زاگرس است، اما امروز طبیعت آن از چهار سو آسیب میبیند: آتش، قاچاق، تصرف و شکار.
در یک سال اخیر، بیش از ۵۰۰ هکتار از اراضی ملی از دست متصرفان خارج شده، در حالی که همین میزان چند برابر آن هنوز درگیر تصرفهای جدید است. در همین مدت، ۹ فقره آتشسوزی در عرصههای جنگلی و مرتعی رخ داده که حدود ۱۶۳ هکتار از اراضی طبیعی را سوزانده است.
اما تهدید دیگر، شکار غیرقانونی است؛ پدیدهای که حیاتوحش زاگرس را به مرز نابودی کشانده. تنها در سال گذشته چندین مورد شکار غیرمجاز در مناطق حفاظتشده گزارش شده است؛ از دستگیری شکارچیان حرفهای با سگهای آموزشدیده تا کشته شدن یک خرس قهوهای در سیسخت بر اثر شلیک گلوله. طبق اعلام ادارهکل محیط زیست استان، جریمه شکار یک رأس کل یا بز وحشی حدود ۲۵ میلیون تومان تعیین شده، اما این رقم بازدارندگی کافی نداشته و تخلفات همچنان ادامه دارد.
محیطبانان میگویند کمبود نیرو و تجهیزات باعث شده نظارت بر مناطق صعبالعبور استان دشوار باشد. بسیاری از مأموران در شرایط سخت و با امکانات حداقلی از جنگلها و گونههای بومی حفاظت میکنند؛ با این حال، گزارشهایی از درگیری مستقیم با متخلفان و حتی مصدومیت محیطبانان منتشر شده است.
ترکیب این عوامل ـ از قاچاق چوب تا شکار بیرویه ـ زنجیرهای از تهدیدها را شکل داده که اگر مهار نشود، میتواند تنوع زیستی زاگرس را در کمتر از یک دهه دگرگون کند.
تصویر ملی بحران
شاخص عملکرد محیط زیستی (EPI) ایران در سال ۲۰۲۴ جایگاه مطلوبی ندارد. کشور ما با انتشار سالانه بیش از ۶۸۶ میلیون تُن CO₂ از سوختهای فسیلی و میانگین بارش تنها ۲۴۰ میلیمتر، در وضعیتی بحرانی از نظر منابع آب و خاک قرار گرفته است.
در چنین شرایطی، استانهای کوهستانی و زیستپذیر مانند کهگیلویه و بویراحمد نقشی کلیدی در حفظ تعادل اکولوژیک کشور دارند.
از شعار تا مشارکت واقعی
در نشست اخیر، نمایندگان دستگاههای مختلف نیز بر آموزش، استمرار جلسات و مشارکت مردم تأکید کردند.
باقریفرد از اداره کل منابع طبیعی گفت: «بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست وظیفهای همگانی است و باید از سنین پایه نهادینه شود.»
داربام نماینده استانداری نیز افزود: «تداوم جلسات فصلی و همافزایی دستگاهها میتواند این حرکت فرهنگی را به جریان پایدار بدل کند.»
طبیعت بدون مردم نجات نمییابد
آنچه امروز در کهگیلویه و بویراحمد میگذرد، فقط یک بحران زیستمحیطی نیست؛ آزمونی است برای سنجش میزان همدلی اجتماعی.
نجات جنگلهای بلوط، کنترل آتشسوزیها و مهار قاچاق چوب، بدون حضور و باور مردم ممکن نیست.
این استان میتواند الگوی حکمرانی سبز در زاگرس باشد، اگر وعدهها از سطح جلسات به عرصه عمل برسد.
انتهای پیام/