ضرورت بازنگری جدی در کوهنوردی/ نظام نظارتی نیازمند اصلاحات عمیق است
«خلیل عسگری»، وکیل پایه یک دادگستری استان کرمانشاه، در گفتوگو با خبرنگار تابناک در استان کرمانشاه، اظهار کرد: حادثه تلخ صعود تیم ۱۸ نفره کوهنوردی به قله سنبران در روز جمعه (۱۱ مهرماه) که منجر به جدا شدن یکی از کوهنوردان خانم از گروه و وقوع سانحه مرگبار برای بالگرد امدادی و شهادت خلبانان و امدادگران شد، بار دیگر ضرورت بازنگری جدی در نحوه اجرای برنامههای کوهنوردی و مسئولیتهای اشخاص دخیل را یادآور میسازد. در این حادثه، علاوه بر جنبه انسانی و عاطفی، از حیث مسئولیت مدنی، انتظامی و حتی کیفری نیز نکات قابل توجهی مطرح است.
وی با اشاره به نکات طرح شده، افزود: مسئولیت راهنمای فنی یا مدیر راهنمای کوهستان را یکی از نکات کلیدی این حادثه دانست؛ مطابق مفاد آییننامه اجرایی فعالیتهای کوهنوردی مصوب فدراسیون و بخشنامههای وزارت ورزش، راهنمای فنی موظف است پیش از صعود، شرایط جوی، آمادگی بدنی اعضا، تجهیزات و خطرات مسیر را ارزیابی و ضمن آموزش اصول ایمنی، بر رعایت اصل حرکت گروهی و عدم انفراد اعضا نظارت نماید. در صورتیکه جدا شدن کوهنورد از گروه ناشی از ضعف نظارت یا بیتوجهی به این اصول بوده باشد، مسئولیت مستقیم ناشی از قصور در انجام وظایف حرفهای متوجه راهنمای فنی است. این مسئولیت میتواند بر اساس ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی و همچنین اصول عام تسبیب در جرائم غیرعمدی (ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی) مورد ارزیابی قرار گیرد.
وکیل پایه یکم دادگستری استان کرمانشاه، با اشاره به مسئولیت سرپرست تیم، تصریح کرد: سرپرست تیم علاوه بر وظایف فنی، دارای مسئولیت اداری و مدیریتی از جمله: اخذ مجوز رسمی از هیأت یا باشگاه متبوع، اطلاع از وضعیت جوی و امدادی منطقه، داشتن وسایل ارتباطی و کمکهای اولیه، تقسیم مسئولیتها میان افراد باتجربهتر. در صورت اجرای برنامه بدون اخذ مجوز، یا بیتوجهی به هشدارهای هواشناسی و ایمنی، سرپرست از نظر مقررات فدراسیون و قواعد حقوقی، در زمره اشخاص مقصر و قابل تعقیب انتظامی و مدنی محسوب میشود.
وی مسئولیت باشگاه کوهنوردی برگزارکننده را مورد توجه قرار داد و تشریح کرد: بر اساس آییننامه باشگاههای ورزشی مصوب وزارت ورزش و جوانان، باشگاه موظف است پیش از صدور مجوز برنامه، صلاحیت سرپرست، بیمه ورزشی اعضا، تجهیزات و مسیر برنامه را بررسی و در سامانه فدراسیون ثبت کند. در صورت قصور در این زمینه، باشگاه در برابر اعضا و حتی در برابر اشخاص ثالث (از جمله امدادگران جانباخته) دارای مسئولیت تضامنی مدنی است؛ چراکه عدم نظارت مؤثر و واگذاری اجرای برنامه به افراد فاقد صلاحیت، میتواند مصداق تسبیب در ضرر و زیان دیگران باشد.
عسگری با اشاره به نقش سایر همنوردان، بیان کرد: همنوردان در کنار مسئولیت اخلاقی و انسانی، مکلف به رعایت اصول تیمی و اطلاعرسانی به سرپرست در صورت بروز انحراف از مسیر یا جدا شدن یکی از اعضا هستند. با این حال، در فقدان قصد یا رفتار خطرآفرین مؤثر، مسئولیت کیفری مستقیمی بر عهده آنان نیست، مگر آنکه در تحقیقات ثابت شود ترک فعل آنان بهطور مستقیم در وقوع حادثه مؤثر بوده است.
وکیل پایه یکم دادگستری استان کرمانشاه، به ارتباط حادثه با سقوط بالگرد امداد اشاره کرد و افزود: در این بخش، باید میان سببیت مستقیم و غیرمستقیم تفکیک قائل شد. چنانچه حادثه کوهنوردی ناشی از تخلف آشکار از مقررات (صعود بدون مجوز یا در شرایط خطرناک جوی) بوده و عملیات امداد صرفاً بهمنظور رفع آثار آن بیمبالاتی انجام شده باشد، ممکن است از منظر حقوقی بخشی از مسئولیت به عنوان سبب مقدم در حادثه متوجه سرپرست و باشگاه شود. اما در فرضی که عملیات امداد طبق مأموریت رسمی و در چارچوب وظایف سازمان امداد و نجات انجام گرفته، رابطه سببیت حقوقی میان خطای کوهنوردان و سقوط بالگرد قطع میگردد و مسئولیتی متوجه آنان نخواهد بود.
وی تاکید کرد: حادثه سنبران نشان داد که نظام نظارتی بر اجرای برنامههای کوهنوردی نیازمند بازنگری عمیق است، لذا الزام ثبت کلیه برنامههای صعود در سامانه ملی فدراسیون کوهنوردی و صدور کد رهگیری؛ آموزش اجباری دورههای مدیریت بحران و مسئولیت حقوقی برای سرپرستان و راهنمایان فنی؛ تدوین دستورالعمل جامع مسئولیت مدنی در ورزشهای طبیعتگردی با همکاری وزارت ورزش، فدراسیون کوهنوردی و معاونت حقوقی ریاست جمهوری؛ ایجاد سامانهای مشترک میان فدراسیون، هلالاحمر و سازمان هواشناسی برای صدور هشدارهای صعود، پیشنهاد میشود.
عسگری در پایان یادآور شد: کوهنوردی، هرچند ورزشی آزاد و پرشور است، اما آزادی در آن همواره مقید به تعهد، مسئولیت و حفظ جان انسانهاست؛ نهتنها جان همنوردان، بلکه جان امدادگرانی که در سختترین شرایط برای نجات دیگران جان میسپارند.
انتهای پیام/