خرما از جنوب، برند از شمالغرب؛ چرا آذربایجانشرقی رتبه اول فرآوری خرما را دارد؟
به گزارش خبرنگار تابناک از استان آذربایجانشرقی، در نگاه نخست شاید عجیب باشد که استانی در شمالغرب ایران، در حوزهای مرتبط با محصولی گرمسیری مانند خرما به این سطح از برتری برسد. اما واقعیت آن است که تبریز و دیگر شهرهای صنعتی آذربایجان شرقی در دهههای اخیر توانستهاند به یکی از مراکز اصلی صنایع تبدیلی و بستهبندی کشور تبدیل شوند.
«فرامرز اصلانی» مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهادکشاورزی استان در این رابطه اظهار کرد: آذربایجانشرقی بدون حتی یک نخل، در جایگاه برتر فرآوری و بستهبندی خرما در کشور قرار گرفته است.
وی افزود: «در حال حاضر بیش از ۳۳ واحد فعال در زمینه فرآوری و بستهبندی خرما با اشتغالزایی مستقیم برای ۱۱۰۰ نفر در استان آذربایجان شرقی وجود دارد که ظرفیت سالانه آنها به بیش از ۲۶۰ هزار تن میرسد. این توانمندی موجب شده که آذربایجان شرقی به یکی از مراکز اصلی تأمین، آمادهسازی و عرضه خرما در کشور و حتی بازارهای صادراتی تبدیل شود.
اما چرا آذربایجانشرقی رتبه اول فرآوری خرما را دارد؟
این پاردوکس اقتصادی، بیش از هر چیز به جایگاه تبریز به عنوان قطب صنایع غذایی و بستهبندی ایران برمیگردد. شرکتهای بزرگ صنایع تبدیلی در این استان، خرمای خام را از استانهای جنوبی مانند خوزستان، بوشهر، هرمزگان و کرمان خریداری کرده و پس از فرآوری و بستهبندی مدرن، آن را روانه بازار داخلی و صادراتی میکنند. نزدیکی به مرزهای ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان نیز مزیت مهمی برای توسعه صادرات این محصول در تبریز فراهم کرده است.
یکی از مهمترین دلایل این جایگاه ممتاز، زیرساختهای قدرتمند صنعتی در آذربایجانشرقی است. این استان بهواسطهی موقعیت تاریخی خود همواره قطب صنایع غذایی، لبنی و بستهبندی بوده است.
تجربهی طولانی فعالان اقتصادی در این حوزه، دسترسی به ماشینآلات مدرن و سرمایهگذاری بخش خصوصی، بستری فراهم کرده که محصولات کشاورزی دیگر استانها در اینجا به ارزش افزوده بالاتری برسند.
از سوی دیگر، مزیتهای جغرافیایی و ترانزیتی تبریز نیز به تثبیت این جایگاه کمک کرده است. نزدیکی به مرزهای ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، دسترسی مستقیم به بازارهای مصرفی بزرگ در قفقاز و اروپا را ممکن ساخته است. به همین دلیل، صادرکنندگان خرمای فرآوریشده در تبریز میتوانند سریعتر و با هزینه کمتر محصولات خود را به بازارهای هدف برسانند؛ مزیتی که در استانهای جنوبی کشور بهدلیل فاصله زیاد از مرزهای صادراتی کمتر دیده میشود.
کارشناسان معتقدند موفقیت آذربایجان شرقی در این زمینه، نشانهای از مدل توسعه هوشمندانه در صنایع غذایی است. به جای محدود شدن به تولید اولیه، این استان توانسته با سرمایهگذاری در فرآوری، زنجیره ارزش محصول را تکمیل کرده و سهمی بزرگتر از بازار ملی و بینالمللی به دست آورد. این تجربه میتواند الگویی برای سایر استانهای کشور نیز باشد تا تنها به خامفروشی بسنده نکنند و از ظرفیتهای صنایع تبدیلی بهرهمند شوند.
در کنار این نقاط قوت، باید توجه داشت که توسعهی صنایع بستهبندی خرما در آذربایجان شرقی، علاوه بر ایجاد ارزش اقتصادی، موجب اشتغالزایی پایدار نیز شده است. صدها نیروی کار در کارخانهها و کارگاههای فرآوری مشغول به فعالیتاند و این امر بهویژه در شرایط کنونی اقتصاد کشور، گامی مهم در رونق تولید و حمایت از نیروی انسانی محسوب میشود.
آذربایجان شرقی اکنون با افتخار توانسته است نام خود را در صدر فرآوری و بستهبندی خرما قرار دهد و این جایگاه را نه از مسیر داشتن نخلستان، بلکه از مسیر دانش، مدیریت و زیرساخت صنعتی به دست آورد.
همین مساله، ظرفیتهای پنهان استان در حوزهی صنایع تبدیلی را بیش از پیش نمایان میکند و ضرورت توجه دولت چهاردهم و سیاستگذاران ملی به حمایت از این دستاورد را نشان میدهد.
خرمای بستهبندیشده تبریز امروز نهتنها در بازار داخلی، بلکه در کشورهای همسایه و اروپا نیز برند شناختهشدهای است؛ افتخاری که نشان میدهد آذربایجان شرقی در مسیر تبدیلشدن به قطب بیرقیب صنایع غذایی کشور قرار دارد.