چیلله گئجهسی؛ شبی به وسعت تاریخ و فرهنگ در آذربایجان غربی
به گزارش خبرنگار تابناک از آذربایجان غربی، شب چله، یکی از زیباترین و دیرپاترین آئینهای ایرانی است که از گذشتههای دور به عنوان شبی ویژه برای جشن و شادی در میان اقوام مختلف کشورمان گرامی داشته میشود این آئین با تاریخی چند هزار ساله، نشاندهنده ارتباط عمیق انسان ایرانی با طبیعت، شادی و نور است در این میان، آذربایجان غربی با غنای فرهنگی و تنوع رسوم خود، از جایگاه ویژهای در برگزاری این جشن برخوردار است.
این آئین که در آذربایجان به نام چیلله گئجهسی شناخته میشود، فرصتی برای گردهمآیی خانوادهها و اقوام است تا علاوه بر تجدید دیدار، با اجرای سنتهای کهن و پذیرایی با خوراکیهای محلی، روح شادی و نشاط را زنده نگه دارند داستانهای حماسی، آوازهای محلی و رسمهایی، چون چیلله پایی، از ویژگیهای خاص این شب در آذربایجان غربی است که آن را از دیگر مناطق متمایز میکند.
خبرنگار تابناک از ارومیه در این گزارش طی گفتوگویی اختصاصی با حسن سپهرفر، مردمشناس و پژوهشگرمیراث فرهنگی آذربایجان غربی انجام داده است تا ابعاد مختلف این آئین بررسی شود سپهرفر در این گفتوگو به نقش شب چله در پیوند اجتماعی و فرهنگی اقوام تأثیر آن بر استحکام خانوادهها و مفاهیم عمیق انسانشناختی این جشن پرداخته شود، سپهرفر با اشاره به پیشینه تاریخی شب چله گفت: شب چله یکی از آئینهای اصیل ایرانی است که در طول تاریخ، با مفاهیمی، چون شادی، اتحاد و پیوند خانوادگی همراه بوده است در فرهنگ آذربایجان غربی، این شب فرصتی برای انتقال ارزشهای فرهنگی و باورهای سنتی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود.
وی افزود: یکی از ویژگیهای بارز شب چله در این منطقه، گردهمآیی خانوادهها در خانه بزرگترهاست. این دورهمیها که تا پاسی از شب ادامه دارد، فضایی برای گرامیداشت سنتها و تجدید محبتهای خانوادگی فراهم میکند.
داستانها و موسیقی؛ حافظه جمعی آذربایجان
این مردمشناس به نقش ادبیات و موسیقی شفاهی در شب چله اشاره کرد و گفت: شب چله نهتنها یک آئین شاد است، بلکه فرصتی برای بازگو کردن داستانهای حماسی و فرهنگی نظیر داستان کوراوغلی است. این داستانها که با موسیقی آشیقها همراه میشود، علاوه بر سرگرمی، نقش مهمی در انتقال هویت فرهنگی و ارزشهای اجتماعی ایفا میکند.
سپهرفر ادامه داد: طرح چیستانهای محلی و آوازخوانی آشیقها از دیگر عناصر جذاب این شب است که به گرمی محفلها میافزاید و روحیه جمعی را تقویت میکند.
چیلله پایی؛ هدیهای از مهر و محبت
یکی از رسوم ویژه شب چله در آذربایجان غربی، سنت چیلله پایی یا هدیه شب چله است. سپهرفر در این باره توضیح داد: این رسم به ارسال هدایای ویژه از سوی خانواده داماد برای نوعروسان اشاره دارد. این هدایا که شامل خوراکیهایی مانند حلواهای محلی، خشکبار، میوههایی، چون سیب و انار، و گاه طلا یا پارچه است، نشاندهنده مهر و محبت میان خانوادههاست.
وی افزود: این سنت علاوه بر جنبههای فرهنگی، به تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی نیز کمک شایانی میکند.
نقش شب چله در وفاق اجتماعی
سپهرفر با تأکید بر اهمیت اجتماعی این جشن گفت: شب چله، فراتر از یک جشن ساده، فرصتی برای تقویت همبستگیهای اجتماعی است در دورانی که رسانههای مدرن و فناوری فاصلههای انسانی را افزایش دادهاند، این آئینها میتوانند راهی برای بازگشت به سنتها و احیای انسجام اجتماعی باشند.
وی همچنین به جنبههای آموزشی این آئین اشاره کرد و گفت: مدیریت منابع، شکرگزاری از نعمتها و تلاش برای حفظ ارزشهای فرهنگی از درسهایی است که شب چله به ما میآموزد.
ثبت جهانی؛ افتخاری برای ایران
این پژوهشگر با اشاره به ثبت شب چله در فهرست میراث جهانی در سال ۱۴۰۱ گفت: این اقدام، افتخاری برای فرهنگ ایرانی است و اهمیت حفظ این میراث ارزشمند را یادآور میشود. همچنین ثبت مهارت تهیه شیرینیهای محلی این شب، همچون هویج حالواسی و جویز حالواسی، در فهرست میراث ناملموس استانی، نشاندهنده تلاش برای پاسداری از این سنتهاست.
مردمشناس و پژوهشگر میراث فرهنگی آذربایجان غربی در پایان گفت: چیلله گئجهسی، شبی است که فراتر از مرزها و زمان، پیامآور شادی، نور و پیوند اجتماعی است. در آذربایجان غربی، این آئین با آداب و رسوم خاص خود، نمادی از هویت فرهنگی و همبستگی اجتماعی است که میتواند الگویی برای تقویت ارزشهای خانوادگی و اجتماعی در جامعه امروز باشد.
انتهای پیام/ع