سارا کریمی
شهر" به عنوان مفهومی پایه، همواره از دیدگاه‌های مختلف مورد توجه دانشمندان، سیاستمداران و حاکمان قرار گرفته است. دانشمندان علوم اجتماعی، شهر را سکونت‌گاه دائمی و نسبتاً بزرگی برای افرادی که از نظر اجتماعی ناهمگون هستند تعریف کرده‌اند و اقتصاددانان شهر را زیست‌گاه ساکنانی دانسته‌اند که نه از راه کشاورزی که از طریق بازرگانی و خدمات امرار معاش می‌کنند. آن‌ها تنوع اقتصادی را ویژگی بارز شهر دانسته و بازار را بخش جدا ناشدنی از شهر می‌پندارند، حال آنکه برخی نیز به مفهوم شهر نگاهی آماری داشته و مرز میان شهر و روستا را تعداد ساکنان این دو می‌دانند.
به گزارش تابناک همدان، واقعیت این است که با هر زاویه‌ی دیدی که به شهر بنگریم، امروزه این مفهوم چنان در نقش‌ها، کارکردها، نهاد‌ها و سایر عوامل و مولفه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و... در هم تنیده شده است که دیگر نمی‌توان بدان نگاه سنتی داشت و با برداشتی سطحی به اداره‌ی آن پرداخت.
اما این روز‌ها که تنور انتخابات شورای شهر در حال گرم شدن است، دیدگاه‌های مختلفی در رابطه با چیستی و بایسته‌های این پدیده‌ی پیچیده مطرح می‌شود که اساس علمی نداشته و صرفاً بر پایه‌ی برخی اعتقادات شخصی و نیاز‌های تبلیغاتی مطرح می‌شوند. واقعیت این است که امروزه تعدد عهده تخصص‌های لازم برای اداره‌ی یک شهر چنان متنوع و زیاد است که نمی‌توان با دیدگاهی صرفاً صنفی اینگونه قضاوت نمود که به عنوان مثال اعضاء شورای شهر می‌بایست الزاماً مهندس عمران، ورزشکار، هنرمند و... باشند. چرا که اگر با این دیدگاه بخواهیم ترکیب اعضاء شورای شهر را تعیین کنیم احتمالاً به شورایی با حداقل چهل یا پنجاه عضو نیازمندیم.
بر این اساس بسیاری از متخصصان معتقدند که اداره‌ی شهر صرفاً با رویکردی مدیریتی قابل انجام است، مدیریتی کارآمد و به‌روز که توان بهره‌گیری از توان همه‌ی متخصصان را داشته و آن‌ها را به‌کار گیرد. مدیریتی که امروزه تحت عنوان مدیریت شهری، شاخه‌ای مهم از علم مدیریت را به خود اختصاص داده است.
از طرفی اگرچه دیدگاه بخشی و صنفی برای اداره‌ی شهر دیدگاهی ناقص به شمار می‌آید با این حال رویکرد جنسیتی در روند اداره‌ی شهر می‌تواند راه‌کاری قابل اعتنا و ثمربخش به حساب بیاید. به هر حال مسئله جنسیت و نیاز‌های هر کدام از دو طبقه جنسی جامعه موضوعی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت. بخصوص در مورد مفهومی همانند «شهر» که بسیاری نوع مدیریت زنانه را برای تلطیف فضا‌های سخت و خشک آن سودمند دانسته و مدیریت زنان بر شهر را نه صرفاً برای رسیدگی به وضعیت زنان و رفع نیاز‌های آنان که به منظور استفاده از ویژگی‌های مدیریت زنانه برای همه افراد جامعه لازم می‌دانند و شاید به همین دلیل است که بسیاری برای شهر‌ها شخصیتی زنانه قائل می‌شوند و به عنوان مثال دو شهر را خواهرخوانده می‌نامند.
هرچند در منابع علمی تا کنون روی مدیریت زنانه و مردانه تأکید فراوانی نشده است، اما یقیناً نوع دیدگاه و رویکرد هر یک از این دو به مسائلی همچون محیط زندگی، تفریح و اوقات فراغت، مبلمان شهری، آموزش و... تفاوت‌هایی دارد که می‌تواند در تلاقی با یکدیگر بخش وسیع‌تری از مصالح و خواسته‌های جامعه را پوشش داده و شاید به همین دلیل است که در برخی کشور‌ها سهم ویژه‌ای از کرسی‌های انتخاباتی را به زنان اختصاص می‌دهند.
ضرورت توجه به جایگاه زنان در سیستم مدیریت خدمات شهری از دو جنبه حائز اهمیت و مستلزم برنامه ریزی و توجه بیشتر به این قشر از جامعه شهری است:
۱. بکارگیری زنان و بهره گیری از ایده‌ها و تجارب علمی ایشان در سازمان منابع انسانی شهرداری‌ها و سازمان‌های وابسته
۲. توجه طراحان و مجریان خدمات شهری به نیاز‌ها و خصوصیات جسمی، روحی و روانی زنان در احداث مبلمان و فضای بصری شهری.
توضیح بخش اول
-اگر چه در کشور ما بکارگیری و حضور زنان در نظام اداری و اجرایی رشد چشمگیری داشته، اما به طور خاص در مجموعه شهرداری‌ها ضمن حضور ایشان، اما واقعا از ظرفیت و پتانسیل آن‌ها بیشتر در بخش‌های ستادی صرف استفاده شده، در حالی که به لحاظ الگو‌های رفتاری خاص از جمله دقت عمل، ظرافت و زیبایی نگری، قانونمندی، ذوق خاص در معماری محیط، پرورش گل و گیاه، صرفه جویی و مدیریت مالی خاص، قانونمندی و پایبندی به مقررات و نظامات اداری و ...، می‌بایست از آن‌ها در طراحی و اجرای مبلمان شهری شامل فضای سبز، پارکها، ایستگاه‌های تاکسی، بیلبورد‌های تبلیغاتی و فرهنگی، معماری شهری، امور مالی و ذیحسابی، امور فرهنگی و ... بهره برد که در این صورت به طور قطع و یقین شاهد تغییرات چشمگیر در فضای ظاهری و بصری محیط پیرامون خود خواهیم بود.
به عنوان مثال بکارگیری مشاوران و ناظران زن در بخش فضای سبز در شهرداری‌های بزرگ حکایت از تاثیر مثبت و قابل ملاحظه این قشر دارد.
در امور مالی و ذیحسابی نیز زنان با داشتن روحیه قانونمندی خاص، کمتر دچار انحراف و تخلفات مالی می‌شوند که باعث شفافیت مالی و در نتیجه صیانت از حقوق شهروندان و بیت المال میگردد.
در سایر بخش‌های اداری نیز قطعا استفاده و بهره مندی از ظرفیت و توانایی بالقوه زنان موجب بهبود و پیشرفت خدمات شهری میگردد.
توضیح بخش دوم
به عنوان مثال بکارگیری مشاوران و ناظران زن در بخش فضای سبز در شهرداری‌های بزرگ حکایت از تاثیر مثبت و قابل ملاحظه این قشر دارد.
در امور مالی و ذیحسابی نیز زنان با داشتن روحیه قانونمندی خاص، کمتر دچار انحراف و تخلفات مالی می‌شوند که باعث شفافیت مالی و در نتیجه صیانت از حقوق شهروندان و بیت المال میگردد.
در سایر بخش‌های اداری نیز قطعا استفاده و بهره مندی از ظرفیت و توانایی بالقوه زنان موجب بهبود و پیشرفت خدمات شهری میگردد.
توضیح بخش دوم
دست اندرکاران طراحی، ساخت و احداث خدمات و مبلمان شهری، به خصوص در شهر‌های کوچک و دارای بافت جمعیتی عشیره‌ای و بومی کمتر به خصایص روحی، روانی و فیزیکی زنان در احداث مبلمان شهری توجه می‌کنند به طور مثال پل‌های هوایی مخصوص عابر پیاده که فاقد پله برقی هستند دارای شیب بسیار تند بوده و بعضا در نقاطی خلوت نصب شده اند که از روشنایی لازم نیز برخوردار نیست و زنان هنگام عبور از ان‌ها در تاریکی احساس ترس و وحشت دارند.
به نظر میرسد در شهر همدان بدلیل استفاده نشدن از ظرفیت زنان در مدیریت شهری در حوزه‌های مختلف ضمختی و عدم لطافت در فضا و مبلمان شهری و در امور اداری و سازمانی زمینه‌های فسادزایی بیشتر شده است.
انتخابات پیش رو فرصتی است تا با ورود زنان به مدیریت شهری، فارغ از نگاه مردسالارانه با لطافت زنانه زیباتر و شهر‌هایی در خور و شایسته نام ایران داشته باشیم.
نویسنده: سارا کریمی
