بیتا مهدوی*
دندان‌های پوسیده و هزینه‌های گزاف دندانپزشکی
سلامت دهان جزء لاینفک سلامت عمومی و یکی از لازمه‌های زندگی خوب به شمار می‌آید. برخورداری از دهان و دندان‌های سالم نیازمند مراقبت‌های فردی، تدوین و اجرای برنامه‌های مداخله‌ای در سطح جامعه و مراقبت‌های حرفه‌ای است.
بررسی‌های کارشناسان سازمان جهانی بهداشت حاکی از این است که میلیون‌ها نفر درکشور‌های در حال توسعه در سال به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند این در صورتی است که انجام معاینات سالانه به پیشگیری از بروز بیشتر بیماری‌های دهان و دندان کمک می‌کند.
در این گزارش آمده است که ۶۰ تا ۹۰ درصد دانش‌آموزان و نزدیک به صد در صد افراد بزرگسال دچار پوسیدگی دندان هستند. همچنین ۱۵ تا ۲۰ درصد بزرگسالان میانسال به بیماری پریودنتال (التهاب لثه) مبتلا هستند که عامل خطرزای شناخته شده برای از بین رفتن دندان‌ها به حساب می‌آید.
عدم مراجعه کافی به دندانپزشک همراه با مراقبت نکردن از دندان‌ها نه تنها ظاهر ناخوشایند دهان و دندان را دنبال دارد بلکه تأثیر نامطلوبی بر وضعیت کلی سلامت بدن می‌گذارد.
دندانپزشک می‌تواند با معاینه دندان‌ها متوجه شود آیا فرد به بیماری جدی همچون دیابت مبتلا شده است یا خیر. در واقع در مبتلایان به دیابت میزان ترشح بزاق کاهش یافته و به احساس سوختگی در دهان یا زبان آنان منجر می‌شود و در نتیجه می‌تواند پوسیدگی دندان‌ها را به دنبال داشته باشد. همچنین کنترل نکردن سطح قندخون تأثیر منفی بر سلامت دهان به خصوص لثه‌ها دارد.
مطالعات انجام شده حاکی از آن است که بیش از ۹۰ درصد بیماری‌های سیستمیک که بسیاری از اعضای بدن را درگیر می‌کنند علائم خود را در دهان نشان می‌دهند که شامل خونریزی، ورم لثه، زخم‌های دهان و خشکی آن می‌شود. همچنین داشتن دندان‌های سفید مرواریدی می‌تواند منعکس‌کننده وضعیت سلامت روان و استخوان‌ها و همچنین احتمال ابتلای فرد به زوال عقلی، سکته مغزی و برخی بیماری‌های قلبی باشد.
دندانپزشکان معتقدند، افزایش قیمت مواد مصرفی بطور منطقی باید میزان تعرفه‌های دندانپزشکی برای ترمیم هر دندان افزایش یابد، اما از آنجا که جامعه دندانپزشکی در مقابل سلامت بیماران خود را مسئول می‌داند با همان تعرفه‌های قبلی به درمان بیماران می‌پردازد و از جیب خود سوبسید پرداخت می‌کند.
آنان می‌گویند، با افزایش قیمت مواد مصرفی و به تبع آن بالا رفتن هزینه‌های درمانی حوزه دندانپزشکی میزان مراجعات به مراکز دندانپزشکی و مطب‌های خصوصی کم شده و این شرایط برای بیماران مشکلاتی را بوجود آورده و گردش اقتصادی را در این حوزه بویژه برای دندانپزشکان جوان با مشکلات متعددی مواجه می‌کند.
مسئولیت نظام سلام
دکتر صدیقه شفیعی – متخصص سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی مرکز بهداشت شمال تهران در مورد برقراری سلامت در جامعه به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: اگر چه نظام سلامت هیچ کشوری مسئولیت رفع فقر در جامعه را ندارد، ولی بصورت غیر مستقیم مسئولیت ممانعت از عدم بهره‌مندی افراد جامعه در برخورداری از امکانات سلامتی را دارد. یعنی اگر چه سیاست گذاران محدودیت‌های زیادی در مبارزه با فقر در پیش رو دارند، حداقل می‌توانند برنامه ریزی‌هایی انجام دهند که فقر، تأثیر زیادی بر روی برخورداری مردم از جنبه‌های مختلف زندگیشان نداشته باشد. عدم ارتباط بین فقر و محرومیت در جامعه نشاندهنده این است که سیستم رفاه درآن جامعه در جهت برقراری عدالت درحیطه سلامت، عملکرد قابل قبولی داشته است.
وی با بیان این مطلب که بیماری‌های دهان و دندان مانند پوسیدگی دندان، از دست دادن دندان و بیماری‌های پریودنتال در بزرگسالان شایع است و یک مشکل عمده برای بهداشت عمومی در دنیاست می افزاید: نابرابری درسلامت دهان و دندان، براساس زمینه‌های اجتماعی اقتصادی در کشور‌های مختلف، متفاوت است. کمبود منابع مالی، هزینه‌های بالای درمانی وفاصله تا مراکزدرمانی می‌توانند ازموانع دسترسی افراد به خدمات بهداشت دهان ودندان باشند. ، ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد توانایی پرداخت، مهمترین مانع دردسترسی به خدمات پیشگیری ودرمانی دندانپزشکی است. البته درمان بیماری‌های دهان و دندان و خدمات دندانپزشکی در تمام دنیا گران و پرهزینه محسوب می‌شود به طوری که بیماری‌های دهان ودندان چهارمین بیماری گران ازنظرهزینه‌های درمانی محسوب می‌شود.
این متخصص سلامت دهان یاد آوری می‌کند: حتی در کشور‌های پردرآمد بین ۵ تا ۱۰ درصد از هزینه‌های دولتی سلامت صرف مراقبت‌های دهان ودندان می‌شود. نتایج یک مطالعه نشان داده سالانه ۲۹۸ میلیارد دلارصرف هزینه‌های مستقیم دندانپزشکی در جهان می‌شود که ۶ر۴ درصدکل مخارج بهداشتی رادر بر می‌گیرد.
وی می‌گوید: درمان بیماری‌های دهان ودندان پیامد‌های مهم اقتصادی مثل هزینه‌های مستقیم (پرداخت از جیب) را به دنبال دارد که می‌تواند باعث ایجاد هزینه‌های زیادی برای خانوار و مصرف بخش عمده‌ای ازدرآمد خانوارشود. هزینه‌های بلامانع مهمی دردسترسی به همه خدمات بهداشتی درمانی است و در کشور‌های کم درآمد و با درآمد متوسط، سرمایه گذاری در مراقبت‌های دهان و دندان بسیارکم است واندک منابع موجود نیزفقط صرف مراقبت‌های اورژانسی وتسکین درد‌های دندانی می‌شود.
بررسی باراقتصادی بیماری‌ها وهزینه‌های پرداخت ازجیب توجه بسیاری را در سال‌های اخیر به خود جلب کرده است. بررسی وضعیت سلامت دهان ودندان ایرانیان میزان بالایی از نیاز برآوردنشده را نشان می‌دهد، بطوری که سهم دندان‌های پوسیده وکشیده شده نسبت به دندان‌های پرشده تقریباً درهمه گروه‌های سنی بالااست.
به همین دلیل در ایران در حوزه سلامت دهان و دندان، در سال‌های گذشته جهت پیشگیری وارائه خدمات دندانپزشکی به بیماران، با هدف کاهش پرداخت از جیب، پیشنهاداتی مورد توجه قرار گرفت.
بسته خدمات بیمه درمانی
دکتر شفیعی می‌گوید: از سال ۱۳۹۵ خدمات دندانپزشکی پیشگیری در بسته خدمات بیمه‌های درمانی ایران گنجانده شد، اما فقط محدود به خدماتی مثل معاینه، رادیوگرافی، کشیدن دندان‌های غیر قابل نگهداری، آموزش بهداشت دهان و دندان، جرمگیری و همچنین ترمیم و فیشورسیلانت دندان‌های ۶ برای گروه سنی ۱۴- ۶ سال بود.
با این وجود میزان پرداخت‌های ازجیب توسط خانوار‌ها در سال‌های اخیرنشاندهنده ناکافی بودن این سیاست در کاهش هزینه‌های سلامت دهان است و این مهم نیاز به مکانیسم‌های جایگزین برای تأمین مالی مراقبت‌هادارد.
با این وجود میزان پرداخت‌های ازجیب توسط خانوار‌ها در سال‌های اخیرنشاندهنده ناکافی بودن این سیاست در کاهش هزینه‌های سلامت دهان است و این مهم نیاز به مکانیسم‌های جایگزین برای تأمین مالی مراقبت‌هادارد.
عدم تعادل بیمه‌ها با هزینه‌های دندانپزشکی
وی می‌افزاید: عدم تعامل مناسب بیمه‌ها با دندانپزشکان و مراکز دندانپزشکی بخش خصوصی مشکل بزرگ دیگری است که نیاز فوری توجه مسئولین به این مهم را می‌طلبد، چرا که تنها مراکز دولتی نمی‌توانند پاسخگوی نیاز‌های گسترده مردم باشند و بخش خصوصی هم باید تحت برنامه (Public-Privet-Partnership) به این امر کمک کند. ولی متأسفانه بخش خصوصی به دلیل تعرفه‌های پایین با بیمه‌ها قرارداد نمی‌بندد و لذا این امر سبب می‌شود بسیاری از افراد از دریافت خدمات محروم شوند و بدین ترتیب با روند فعلی پوشش خدمات توسط بیمه‌ها، هر دو ذینفع قضیه، یعنی بیمار و پزشک متضرر می‌شوند.
این متخصص سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی جامعه دندانپزشکی یاد آوری می‌کند: امروز با مسائل و مشکلات متعددی مانند، بحران مواد و تجهیزات، بیکاری فارغ‌التحصیلان جوان، عدم توزیع مناسب جغرافیای کاری دندانپزشکان، عدم انگیزه شغلی به خصوص در مناطق محروم روبرو هستیم که قطعاً با ادامه این روند مردم کشورمان زیان خواهند دید و از ارائه خدمات مطلوب بهره‌مند نخواهند شد.
از سوی دیگر لازم است که در جلسات تصمیم گیری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مدیرانی که خود دندانپزشک هستند حضور داشته و نظرات جامعه دندان پزشکی را برای ارتقا سلامت دهان و دندان مردم و رفع مشکلات این حوزه منعکس و بکار گیرند.
وی خاطر نشان می‌کند: با وجود شبکه‌های بهداشتی- درمانی و تربیت تعداد قابل توجه نیروی کار در حوزه دندانپزشکی در بسیاری از مناطق (شهر و روستا) این خدمات در دسترس هستند، ولی با توجه به نتایج یک بررسی، در سال ۹۶ تقریباً، ۹ درصد از خانوار‌های شهری و ۴ درصد از خانوار‌های روستایی برای خدمات دندان پزشکی هزینه کرده اند. پس نتیجه می‌گیریم که مصرف و دسترسی را نمی‌توان باهم برابر در نظرگرفت، ولی شاید بتوان با بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی، تصویری از آنچه که برسلامت جامعه می‌تواند تأثیرگذار باشد را، مجسم کرد.
دکتر شفیعی می‌گوید: لازمه بهره‌مندی از خدمات سلامت (پیشگیری و درمان)، بعد از اینکه شرط دسترسی محقق شد، توان خرید خانوار‌ها است تا بتوانند از پس هزینه‌های خدمات درمانی مورد نیاز برآیند. وقتی بهای خدمات و هزینه درمان و توان مالی خانوار‌ها با هم همخوانی نداشته باشد، چند حالت برای خانوار پیش می‌آید یا از دریافت خدمات سلامت محروم می‌شود یا تصمیم به دریافت خدمت‌های ارزانتر (کشیدن دندان) می‌گیرد و یا به بهای پرداخت هزینه‌های کمر شکن سلامت، خدمات گرانتر را دریافت می‌کند. از آنجایی که پرداخت هزینه‌های کمرشکن دندانپزشکی، به علت اینکه مشکلات دهان و دندان کمتر تهدید کننده حیات هستند، موضوعیت کمتری پیدا می‌کند، در حوزه دندانپزشکی، بیشتر گزینه چشم پوشی از دریافت خدمت اتفاق می‌افتد، نمود این مسأله در نتایج پیمایش کشوری دیده می‌شود. وابستگی معنی داری بین شاخص وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانوار‌ها با هزینه کردنشان برای خدمات دندانپزشکی نشان داده است که در کشور نیاز به هدفمند کردنِ سیاستگذاری‌ها در تأمین و تخصیص منابع حوزه سلامت دهان و دندان دارد تا از این طریق و با رفع موانع هزینه‌ای به خصوص برای دهک‌های پایین جامعه (که اتفاقاً نیاز‌های بالایی در این زمینه دارند) امکان بهره‌مندی از خدمات دندانپزشکی درمانی و پیشگیری در کنار هم را فراهم آورد.
وی می‌افزاید: متأسفانه مساله پاندمی بیماری کرونا در یکسال اخیر نیز سبب افزایش چشم پوشی از دریافت خدمت دندانپزشکی شده است. این مسأله نیاز به آموزش‌های پیشگیرانه را در جامعه افزایش داده است. آموزش‌هایی که باید با کمک رسانه‌های جمعی مرتبا به مردم گوشزد شود چرا که هنوز با پیشرفت زیاد در آگاهی افراد و دسترسی به اینترنت و دسترسی به شبکه‌های مجازی هنوز باور‌های غلطی در جامعه وجود دارد که باید با آموزش‌های صحیح و گسترده به تصحیح آن‌ها پرداخت.
این متخصص سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی جامعه دندانپزشکی یاد آوری می‌کند: امروز با مسائل و مشکلات متعددی مانند، بحران مواد و تجهیزات، بیکاری فارغ‌التحصیلان جوان، عدم توزیع مناسب جغرافیای کاری دندانپزشکان، عدم انگیزه شغلی به خصوص در مناطق محروم روبرو هستیم که قطعاً با ادامه این روند مردم کشورمان زیان خواهند دید و از ارائه خدمات مطلوب بهره‌مند نخواهند شد.
از سوی دیگر لازم است که در جلسات تصمیم گیری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مدیرانی که خود دندانپزشک هستند حضور داشته و نظرات جامعه دندان پزشکی را برای ارتقا سلامت دهان و دندان مردم و رفع مشکلات این حوزه منعکس و بکار گیرند.
وی خاطر نشان می‌کند: با وجود شبکه‌های بهداشتی- درمانی و تربیت تعداد قابل توجه نیروی کار در حوزه دندانپزشکی در بسیاری از مناطق (شهر و روستا) این خدمات در دسترس هستند، ولی با توجه به نتایج یک بررسی، در سال ۹۶ تقریباً، ۹ درصد از خانوار‌های شهری و ۴ درصد از خانوار‌های روستایی برای خدمات دندان پزشکی هزینه کرده اند. پس نتیجه می‌گیریم که مصرف و دسترسی را نمی‌توان باهم برابر در نظرگرفت، ولی شاید بتوان با بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی، تصویری از آنچه که برسلامت جامعه می‌تواند تأثیرگذار باشد را، مجسم کرد.
دکتر شفیعی می‌گوید: لازمه بهره‌مندی از خدمات سلامت (پیشگیری و درمان)، بعد از اینکه شرط دسترسی محقق شد، توان خرید خانوار‌ها است تا بتوانند از پس هزینه‌های خدمات درمانی مورد نیاز برآیند. وقتی بهای خدمات و هزینه درمان و توان مالی خانوار‌ها با هم همخوانی نداشته باشد، چند حالت برای خانوار پیش می‌آید یا از دریافت خدمات سلامت محروم می‌شود یا تصمیم به دریافت خدمت‌های ارزانتر (کشیدن دندان) می‌گیرد و یا به بهای پرداخت هزینه‌های کمر شکن سلامت، خدمات گرانتر را دریافت می‌کند. از آنجایی که پرداخت هزینه‌های کمرشکن دندانپزشکی، به علت اینکه مشکلات دهان و دندان کمتر تهدید کننده حیات هستند، موضوعیت کمتری پیدا می‌کند، در حوزه دندانپزشکی، بیشتر گزینه چشم پوشی از دریافت خدمت اتفاق می‌افتد، نمود این مسأله در نتایج پیمایش کشوری دیده می‌شود. وابستگی معنی داری بین شاخص وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانوار‌ها با هزینه کردنشان برای خدمات دندانپزشکی نشان داده است که در کشور نیاز به هدفمند کردنِ سیاستگذاری‌ها در تأمین و تخصیص منابع حوزه سلامت دهان و دندان دارد تا از این طریق و با رفع موانع هزینه‌ای به خصوص برای دهک‌های پایین جامعه (که اتفاقاً نیاز‌های بالایی در این زمینه دارند) امکان بهره‌مندی از خدمات دندانپزشکی درمانی و پیشگیری در کنار هم را فراهم آورد.
وی می‌افزاید: متأسفانه مساله پاندمی بیماری کرونا در یکسال اخیر نیز سبب افزایش چشم پوشی از دریافت خدمت دندانپزشکی شده است. این مسأله نیاز به آموزش‌های پیشگیرانه را در جامعه افزایش داده است. آموزش‌هایی که باید با کمک رسانه‌های جمعی مرتبا به مردم گوشزد شود چرا که هنوز با پیشرفت زیاد در آگاهی افراد و دسترسی به اینترنت و دسترسی به شبکه‌های مجازی هنوز باور‌های غلطی در جامعه وجود دارد که باید با آموزش‌های صحیح و گسترده به تصحیح آن‌ها پرداخت.
نکات آموزشی
- بیشتر دندانپزشکان توصیه می‌کنند که روزانه حداقل دو بار مسواک زدن و یکبار نخ دندان کشیدن کمک شایانی بر جلوگیری از پوسیدگی و بیماری‌های لثه دارد. برخلاف تصور عموم، باید از مسواک‌های نرم استفاده شود تا آسیب کمتری به مینای دندان وارد شود. مهمترین عاملی که می‌تواند باعث تحلیل لثه شود، شیوه غلط مسواک زدن است. بهترین روش مسواک زدن تکنیک Bass نام دارد. در این روش سر مسواک با زاویه ۴۵ درجه نسبت به محور طولی دندان قرار می‌گیرد، طوری که نوک الیاف به سمت نوک ریشه و در محل اتصال لثه و دندان بوده و تعدادی از الیاف به درون شیار لثه می‌روند. در همان حال حرکات جلو عقب لرزشی به مسواک داده می‌شود (دامنه حرکت محدود است و مسواک از جای خود خارج نمی‌شود).
- استفاده از دهانشویه‌های حاوی فلوراید بصورت موضعی و مواد غذایی حاوی فلوراید بصورت سیستمیک می‌تواند باعث استحکام دندان و افزایش مقاومت دندان‌ها در برابر پوسیدگی شود. در نظر داشته باشید که به مدت یک دقیقه دهانشویه را در دهان خود به گونه‌ای بچرخانید که تمام سطوح دندان‌ها با آن تماس پیدا کند و سپس آنرا بیرون بریزید و سعی کنید تا نیم ساعت چیزی نخورید یا دهان خود را نشویید.
- مواد غذایی که بایدبرای حفط سلامت دهان، دندان و لثه مصرف کنیم شامل: غذا‌های غنی از کلسیم و فسفر (ماست، پنیر، غذا‌های دریایی، شیر، آجیل، گوشت قرمز، تخم مرغ)، غذا‌های ترد با آب فراوان (میوه و سبزی خام مثل کرفس، سیب، خیار، هویج)، غذا‌های غنی از ویتامین D و C و حاوی آنتی اکسیدان (زرده تخم مرغ، روغن ماهی، پرتقال، کیوی، فلفل دلمه و کلم)
_ جویدن آدامس‌های زایلیتول دار چند بار در روز هم باعث افزایش تولید بزاق می‌شود و هم زایلیتول موجود در آدامس خواص ضد پوسیدگی دارد.
- در نظر داشته باشید که اگر محیط دهان را بسمت محیط قلیایی ببریم پوسیدگی کمتر اتفاق می‌افتد. با استفاده از پنیر‌های سفت مانند پنیر چدار و گنجاندن آن در وعده‌های غذایی به این امر کمک خواهیم کرد.
- خوردن مکرر بعضی از مواد باعث آسیب‌های جبران ناپذیر به دندان‌ها می‌شود، این مواد در زمان کوتاهی باعث اسیدی شدن محیط دهان می‌شوند (آبنبات، نوشابه‌ها، ترشی‌ها). بهتر است دفعات مصرف آن‌ها را کمترکنیم. همچنین استفاده از مواد قندی چسبنده مانند شکلات و تافی‌ها به علت خاصیت چسبندگی به دندان‌ها مدت زیادی در دهان می‌مانند و اثرات مخرب بیشتری را به همراه دارند. در نظر داشته باشید که دفعات مصرف بیشتر از مقدار مصرف می‌توانند به دندان‌ها آسیب بزند. مسئله مهم این است که تعداد دفعات مصرف مواد قندی را در طول روز محدود کنیم باید مواد قندی را حتی‌الامکان به همراه وعده‌های غذا مصرف کرد. زیرا سایر غذا‌های صرف شده موجب کاهش تولید اسید می‌شود. برای مثال صرف یک تکه پنیر در پایان غذا می‌تواند به خنثی کردن اسید در اطراف دندان‌ها کمک کند.
- چرخاندن آب در دهان بعد از خوردن مواد غذایی در زمان‌هایی که دسترسی به مسواک ندارید تا حدودی می‌توانید به کاهش اسید در دهان کمک کند.
- ممکن است متوجه شوید که لثه هنگام مسواک زدن یا نخ کشیدن به سهولت خونریزی می‌کند و قرمز و متورم بنظر می‌رسد. اگر خونریزی ادامه یابد و لثه‌ها قرمز و متورم باقی بماند فوراً به دندانپزشک مراجعه نمائید. وجود لثه قرمز متورم و خونریزی لثه از اولین علائم بیماری لثه است. بر خلاف تصور عموم جرمگیری به دندان‌ها صدمه‌ای نمی‌زند بلکه باعث جلوگیری از تحلیل لثه، استخوان و بافت‌های نگهدارنده آن می‌شود.
دندان‌ها در طی زمان به وجود یک لایه جرم عادت می‌کنند و پس از جرمگیری دو هفته طول می‌کشد تا لثه که بعلت وجود جرم‌ها عقب نشینی کرده است بجای اصلی خود برگردد و دهان و دندان‌ها به شرایط جدیدی که در دهان ایجاد شده است عادت کنند و بعد از گذشت دو هفته از انجام جرم گیری حساسیت و سوزش ناشی از این کار برطرف خواهد شد و این عوارض به علت صدمه به دندان‌ها نیست.
- بوی بد دهان علل متعددی (علل دهانی و علل خارج دهانی) دارد: علل دهانی شامل: عدم رعایت بهداشت دهان و دندان (مسواک نزدن و عدم رعایت بهداشت)، جرم و پلاک میکروبی، دندان‌های پوسیده و عفونی، درمان‌های نادرست دندانپزشکی (باعث ایجاد گیر غذایی) و علل خارج دهانی شامل: بیماری‌های گوارشی، اختلالات و تغییرات هورمونی، عفونت در راه‌های هوایی، استعمال دخانیات، تنفس از طریق دهان و گرسنگی هستند.
در آخر ذکر این نکته الزامی است که همیشه پیشگیری راحت‌تر و کم هزینه‌تر از درمان است، بهمین علت هر فرد با رعایت بهداشت دهان و دندان خود و فرزندانش به خود و جامعه کمک شایانی می‌کند.
منبع: روزنامه اطلاعات
- استفاده از دهانشویه‌های حاوی فلوراید بصورت موضعی و مواد غذایی حاوی فلوراید بصورت سیستمیک می‌تواند باعث استحکام دندان و افزایش مقاومت دندان‌ها در برابر پوسیدگی شود. در نظر داشته باشید که به مدت یک دقیقه دهانشویه را در دهان خود به گونه‌ای بچرخانید که تمام سطوح دندان‌ها با آن تماس پیدا کند و سپس آنرا بیرون بریزید و سعی کنید تا نیم ساعت چیزی نخورید یا دهان خود را نشویید.
- مواد غذایی که بایدبرای حفط سلامت دهان، دندان و لثه مصرف کنیم شامل: غذا‌های غنی از کلسیم و فسفر (ماست، پنیر، غذا‌های دریایی، شیر، آجیل، گوشت قرمز، تخم مرغ)، غذا‌های ترد با آب فراوان (میوه و سبزی خام مثل کرفس، سیب، خیار، هویج)، غذا‌های غنی از ویتامین D و C و حاوی آنتی اکسیدان (زرده تخم مرغ، روغن ماهی، پرتقال، کیوی، فلفل دلمه و کلم)
_ جویدن آدامس‌های زایلیتول دار چند بار در روز هم باعث افزایش تولید بزاق می‌شود و هم زایلیتول موجود در آدامس خواص ضد پوسیدگی دارد.
- در نظر داشته باشید که اگر محیط دهان را بسمت محیط قلیایی ببریم پوسیدگی کمتر اتفاق می‌افتد. با استفاده از پنیر‌های سفت مانند پنیر چدار و گنجاندن آن در وعده‌های غذایی به این امر کمک خواهیم کرد.
- خوردن مکرر بعضی از مواد باعث آسیب‌های جبران ناپذیر به دندان‌ها می‌شود، این مواد در زمان کوتاهی باعث اسیدی شدن محیط دهان می‌شوند (آبنبات، نوشابه‌ها، ترشی‌ها). بهتر است دفعات مصرف آن‌ها را کمترکنیم. همچنین استفاده از مواد قندی چسبنده مانند شکلات و تافی‌ها به علت خاصیت چسبندگی به دندان‌ها مدت زیادی در دهان می‌مانند و اثرات مخرب بیشتری را به همراه دارند. در نظر داشته باشید که دفعات مصرف بیشتر از مقدار مصرف می‌توانند به دندان‌ها آسیب بزند. مسئله مهم این است که تعداد دفعات مصرف مواد قندی را در طول روز محدود کنیم باید مواد قندی را حتی‌الامکان به همراه وعده‌های غذا مصرف کرد. زیرا سایر غذا‌های صرف شده موجب کاهش تولید اسید می‌شود. برای مثال صرف یک تکه پنیر در پایان غذا می‌تواند به خنثی کردن اسید در اطراف دندان‌ها کمک کند.
- چرخاندن آب در دهان بعد از خوردن مواد غذایی در زمان‌هایی که دسترسی به مسواک ندارید تا حدودی می‌توانید به کاهش اسید در دهان کمک کند.
- ممکن است متوجه شوید که لثه هنگام مسواک زدن یا نخ کشیدن به سهولت خونریزی می‌کند و قرمز و متورم بنظر می‌رسد. اگر خونریزی ادامه یابد و لثه‌ها قرمز و متورم باقی بماند فوراً به دندانپزشک مراجعه نمائید. وجود لثه قرمز متورم و خونریزی لثه از اولین علائم بیماری لثه است. بر خلاف تصور عموم جرمگیری به دندان‌ها صدمه‌ای نمی‌زند بلکه باعث جلوگیری از تحلیل لثه، استخوان و بافت‌های نگهدارنده آن می‌شود.
دندان‌ها در طی زمان به وجود یک لایه جرم عادت می‌کنند و پس از جرمگیری دو هفته طول می‌کشد تا لثه که بعلت وجود جرم‌ها عقب نشینی کرده است بجای اصلی خود برگردد و دهان و دندان‌ها به شرایط جدیدی که در دهان ایجاد شده است عادت کنند و بعد از گذشت دو هفته از انجام جرم گیری حساسیت و سوزش ناشی از این کار برطرف خواهد شد و این عوارض به علت صدمه به دندان‌ها نیست.
- بوی بد دهان علل متعددی (علل دهانی و علل خارج دهانی) دارد: علل دهانی شامل: عدم رعایت بهداشت دهان و دندان (مسواک نزدن و عدم رعایت بهداشت)، جرم و پلاک میکروبی، دندان‌های پوسیده و عفونی، درمان‌های نادرست دندانپزشکی (باعث ایجاد گیر غذایی) و علل خارج دهانی شامل: بیماری‌های گوارشی، اختلالات و تغییرات هورمونی، عفونت در راه‌های هوایی، استعمال دخانیات، تنفس از طریق دهان و گرسنگی هستند.
در آخر ذکر این نکته الزامی است که همیشه پیشگیری راحت‌تر و کم هزینه‌تر از درمان است، بهمین علت هر فرد با رعایت بهداشت دهان و دندان خود و فرزندانش به خود و جامعه کمک شایانی می‌کند.
منبع: روزنامه اطلاعات
