به گزارش تابناک یزد،سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی این اداره کل در شهرستان اشکذر عنوان کرد: در ادامه بررسي، شناسايي و مطالعه جاذبه هاي تاريخي و طبيعي شهرستان اشكذر مشخص شد سنگهاي آسیاب آبی هامانه تنها آسیاب آبی فعال شهرستان اشکذر، قرن ها است همچنان با آب چشمه اين روستا می چرخد.
سید محمد جعفر میر جلیلی افزود: آسیاب آبی یا آسیا اووی، دستگاهی است که برای خرد کردن گندم و سایر غلات و برای درست کردن آرد و با استفاده از تکنیک سرعت آب و یا فشار آب کار می کند. آسيابهاي آبي در ایران تقریباً در هر شهری وجود داشته است كه امروز تنها چند مورد انگشت شمار هنوز کار می‌کنند.
وي اظهار داشت: از جمله اين آسيابهاي سنتي، آسیاب آبی هامانه در منطقه خضرآباد در 70 کیلومتری مرکز شهرستان اشکذر است و از آنجا كه نام ديگر آسياب "طاحونه" است، به نظر مي رسد نام روستاي مجاور اين روستا (طاحونه) از اين كلمه گرفته شده و چرخ این آسیاب ساليان متمادي است كه با آب چشمه هامانه به حرکت در می آید .
به گفته شیخ جوادحیدري متولی این آسیاب، در هر شبانه روز هفت کیلوگرم گندم اهالی روستا را تبدیل به آرد می کند و بیش از دویست سال است که چرخهای آن می چرخد.
گفتنی است روستای هامانه دارای چشمه ای با بیشترین حجم آب در منطقه خضرآباد است که آب این چشمه کمترین املاح را دارد.