به گزارش تابناک سمنان: روز دوشنبه رسانه وابسته به آل سعود از وخامت حال ملک سلمان خبر داد و اعلام کرد که او روانه بیمارستان شده است. هرچند که حال عمومی پادشاه عربستان طی چند سال اخیر چندان هم مساعد نبوده، بستری شدن او و اعلام این خبر در رسانه‌های وابسته به عربستان بار دیگر موضوع جنگ قدرت در عربستان و جانشینی ملک سلمان را بر سر زبان‌ها انداخته است.
به گفته منابع درونی آلسعود، پادشاه عربستان از بیماری‌های متعددی رنج می‌برد و این مسئله طی سال‌های اخیر برای اکثر اطرافیان ملک سلمان آشکار شده، مجتهد، افشاگر عربستانی در رابطه با بیماری‌های مختلف ملک سلمان طی پیامی توئیتری در آبان سال ۱۳۹۷ نوشت: «ملک سلمان علاوه بر اینکه از آلزایمر رنج می‌برد، دچار نارسایی احتقان قلب هم هست، که ممکن است به ایست قلبی منجر شود. با این وجود محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و فرزند پادشاه اصرار دارد که وضع نامناسب سلامت سلمان را مخفی کند، برای همین دائما او را در نقاط مختلف عربستان حاضر می‌کند».
افشاگر معروف عربستانی فردی با نام مستعار «مجتهد» است. مجتهد اسرار پشت پرده خاندان آلسعود را رسانه‌ای می‌کند. مجتهد انتشار اطلاعات محرمانه از داخل خانواده سلطنتی آلسعود را از سال ۲۰۱۱ آغاز کرد. وی به فساد خاندان آل سعود، عزل و نصب‌های فراوان در این کشور و همچنین سایر موضوعات مهم و مخفی خاندان حاکم عربستان می‌پردازد.
محمد بن‌سلمان در آستانه سلطه بر عربستان
فرزند جوان ملک سلمان که پیش از این مسیر تاج و تخت خود را هموار کرده، اکنون و با بستری شدن پدر بیمارش خود را بیشتر از هر زمانی به سلطنت نزدیک می‌بیند. محمد بن سلمان به تدریج و طی حدود پنچ ساله گذشته اقداماتی را انجام داده که براساس آن به همان اندازه که خود را به پادشاهی عربستان نزدیک کرده به همان اندازه هم به دشمنی‌ها علیه شخص خود دامن زده است.
در واقع کلیدی‌ترین و پربحث‌ترین اقدام محمد بن‌سلمان را باید حذف محمد بن‌نایف از ولیعهدی عربستان و سپس جایگزین شدن خود او در این سمت دانست.
عربستان از سال ۱۹۳۲ در قبضه خاندان آل سعود و سلطنت ملک عبدالعزیز و فرزندان او قرار گفته است. پس از مرگ ملک عبدالعزیز، پادشاهی و همچنین ولیعهدی در عربستان در بین پسران او در حال دست به دست شدن است.
هرچند که سابقه برکناری در میان شاهان سابق سعودی دیده می‌شود، منع ادامه فعالیت یک شاهزاد در مقام ولیعهدی و محروم کردن او از سلطنت آینده امری است که تنها در دوره حکومت ملک سلمان رخ داده، نکته جالب اینکه پادشاه کنونی عربستان دوباره و آن هم به صورت متوالی ولیعهد خود را عوض کرده است.
در حالی که بر اساس سنت موجود در عربستان، پادشاهی بین فرزندان ملک عبدالعزیز و سپس نوه‌های او باید به گردش دربیاید. ملک سلمان طی اقدامی جنجالی فرزند خود را ولیعهد عربستان کرد و این یعنی سلطنت عربستان دیگر مربوط به فرزندان عبدالعزیز نباشد، بلکه در میان فرزندان ملک سلمان به چرخش درآید. مخالفان ملک سلمان و پسرش، دربار سلطنتی عربستان را به کودتایی خاموش متهم و تاکید کردند که محمد بن‌سلمان از وضع نامناسب پدرش سوء استفاده کرده و او را کنترل می‌کند.
ملک سلمان، ولیعهدی مقرن بن‌عبدالعزیز را تنها پس از گذشت چهار ماه باطل کرد و پس از آن هم به محمد بن نایف اجازه نداد تا بیش از دو سال و چند ماه بر کرسی ولایتعهدی تکیه زند. پادشاه عربستان سپس در ۲۱ ماه ژوئیه سال ۲۰۱۷ فرزند خود محمد بن‌سلمان را به عنوان ولیعهد خود منصوب کرد.
البته برخی معتقدند که ولیعهدی محمد بن نایف بن عبدالعزیز تدبیر و مقدمه‌ای برای ورود محمد بن‌سلمان به صحنه عالی سیاست در عربستان بود، چراکه محمد بن‌نایف مسیر قدم زدن نوه‌های عبدالعزیز به عرصه سلطنت را باز کرد و همین امر موجب شد تا ولیعهدی بن‌سلمان آسان‌تر رخ دهد.
«جوخه ببر»، تشکیلات مخفی بن‌سلمان و کشتار مخالفان
محمد بن‌سلمان نه تنها از لحاظ سن‌وسال قابل مقایسه با پیرمرد‌های فرسوده و فرتوت آلسعود نیست، حتی شاگرد خوبی هم در کلاس ظاهرسازی و تزویر خاندان سلطنتی نبوده است. بن‌سلمان کمتر از ۴۰ سال سن دارد، ولی رویای سلطنت بر شبه جزیره عربستان هوش را از سر او برده، آلسعود با همه خصوصیت‌های منفی طی دهه‌های اخیر هواره سعی می‌کرده تا در سیاست خارجی و حتی نمایش اوضاع داخلی، متانتی را از خود بروز دهد. ریاض در دوران ملک عبدالله سعی می‌کرد تا جایگاه خود را نزد ملت‌های مسلمان را حفظ کند و همه‌جانبه به دنبال حفظ ظاهر بود.
برعکس و در نقطه مقابل تنها چیزی که برای بن‌سلمان اهمیتی ندارد، قضاوت مردم عربستان و در نگاه کلان‌تر دیدگاه جهانی نسبت به عملکرد اوست.
بن‌سلمان طی سال‌های اخیر سایه بزرگ‌تر‌های خاندان آلسعود را بر تاج و تختی که همواره آرزوی تکیه زدن بر آن را داشته، می‌دیده است. دو ولیعهد برکنار شده بزرگترین تهدید علیه او به شمار می‌آیند. ولیعهد عربستان سیاست قلع‌وقمع مخالفان خود را آغاز کرده و به کوچک و بزرگ هم رحم نمی‌کند، هرجایی که کوچک‌ترین خطری را حس کند فورا دست به کار می‌شود تا آن را از بین ببرد؛ ایجاد تشکیلات مخفی «جوخه ببر» هم در همین راستا ارزیابی می‌شود.
محمد بن‌سلمان از سه جبهه متفاوت بیشترین احساس خطر را می‌کند. طیف روحانیون، شاهزاده‌ها و دست آخر منتقدان اجتماعی و روزنامه‌نگاران. اقدامات نسنجیده او موجب شده تا لایه‌های متعدد اپوزیسیون در طیف‌های گوناگون علیه او شکل بگیرد. مخالفت‌های علیه بن‌سلمان در بعضی از موارد به حدی بوده که وی را مجبور به طراحی و اجرای توطئه قتل کرده است.
ولیعهدی او زیر سایه پادشاهی پدرش و ناتوانی او در مدیریت کشور، شاهزاده‌ها را در مقابل او قرار داده. تصمیمات ظاهرا اصلاحاتی او در آزادی سرو مشروبات الکلی، احداث قمارخانه و جولان صنعت مدلینگ در اطراف شهر مدینه منوره جامعه مذهبی عربستان را هم به صف مخالفان بن‌سلمان اضافه کرده، نهایتا منتقدان و روزنامه‌نگاران مخالف ولیعهد هم حسابی عرصه سیاسی را برای او تنگ کرده‌اند. اتفاقا در هر سه مورد هم شاهد مثال‌هایی وجود دارد که حاکی از حذف مخالفان اوست، این موارد که تنها بخشی از جنایات بن‌سلمان در هر سه طیف است را در ادامه خواهید خواند:
• شاهزاده منصور بن مقرن به عبدالعزیز معاون استاندار استان عسیر و فرزند ولیعهد پیشین عربستان، وی در عملیاتی به دست «جوخه ببر» در نوامبر سال ۲۰۱۷ کشته شد. به گفته میدل‌ایست آی، وی در حالی که به کمک بالگرد قصد فرار از عربستان را داشته، در نواحی مرزی عربستان و یمن در پی سانحه هوایی جان خود را از دست می‌دهد. میدل ایست آی تاکید می‌کند که «جوخه ببر» در این ترور دست داشته است. وی فرزند مقرن بن عبدالعزیز است که به دست ملک سلمان از ولیعهدی کنار گذاشته شد.
• شیخ سلیمان عبدالرحمان الثونیان، رئیس و قاضی دادگاه عمومی مکه، در اکتبر سال ۲۰۱۸ به طرز مشکوکی در یک بیمارستان در ریاض کشته شد. وی پیش از بستری شدن طی نامه‌ای با لحنی تند خطاب به محمد بن‌سلمان از دورنمای اقتصادی عربستان برای ۲۰۳۰ شدیدا انتقاد می‌کند.
• جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی و مشاور سابق رسانه‌ای شاهزاده ترکی بن فیصل، در کنسولگری عربستان در استانبول به طرز مشکوکی ناپدید شد. بعد‌ها مشخص شد که یک تیم ۱۵ نفره از افسران «جوخه ببر» که مستقیما تحت نظارت محمد بن‌سلمان بوده‌اند، خاشقجی را به قتل رسانده‌اند. این ترور موجب بی اعتباری گسترده محمد بن‌سلمان شد و تبعات ناگواری را برای وی در برداشت. قتل خاشقجی ضربه بزرگی را به اعتبار بن‌سلمان در عرصه بین‌المللی وارد کرد.
شناسایی مخالفان بن سلمان و قلع‌وقمع آن‌ها
محمد بن سلمان از سوی سه شخصیت بیشترین خطر را احساس می‌کند و آن‌ها را بزرگترین موانعی احتمالی برای تاج و تخت خود می‌داند. دو ولیعهد سابق و برکنار شده عربستان و همچنین عموی خود احمد بن عبدالعزیز ذهن بن سلمان را حسابی مشغول کرده‌اند.
شاهزاده محمد بن نایفِ ۶۰ ساله و ولیعهد مخلوع عربستان، طی دوره‌ای وزیر کشور سعودی‌ها بوده است. بنابر گزارش‌ها، او به عنوان یک چهره امنیتی در عربستان شناخته می‌شود و رابطه نزدیکی هم با واشنگتن دارد. نایف پس از آن که در سال ۲۰۱۷ از مقام ولیعهدی عربستان خلع شد، در بازداشت خانگی به سر می‌برد.
شاهزاده احمد بن عبدالعزیزِ ۷۷ ساله، برادر کوچکتر ملک سلمان است و انگلیسی‌ها نگاه ویژه‌ای به او دارند. او تا سال ۲۰۱۸ در لندن زندگی می‌کرد و سپس با هدف کودتا علیه بن‌سلمان وارد عربستان شد تا از نفوذ خود در «شورای بیعت» استفاده کند و مانع از پادشاهی بن‌سلمان در آینده شود. برخی از منابع مطلع این را هم گفته‌اند که احمد بن عبدالعزیز حتی پیش از حضور و آغاز ماموریت خود در عربستان سازمان سیا و ام‌ای ۶ را از قصد خود مطلع کرده است. احمد بن عبدالعزیز پس از ورود به عربستان نهایتا به دست ولیعهد عربستان بازداشت شد.
بنا به گزارش میدل ایست آی که در ماه مارس سال جاری (حدودا چهار ماه پیش) منتشر شد، آمده که علاوه بر دو شاهزاده مذکور، حداقل ۲۰ شاهزاده دیگر هم دستگیر و تحت زندان خانگی قرار گرفته‌اند. در بین این اسامی دو چهره شاخص دیده می‌شود.
شاهزاده محمد بن سعد بن عبدالعزیز آل سعود که حدود ۷۵ سال سن دارد، در بین دستگیرشدگان است. این پسرعموی بن‌سلمان یکی از اعضای پرنفوذ در «شورای بیعت» عربستان به‌شمار می‌رود، وی اقبالی به محمد بن‌سلمان برای پادشاهی آینده عربستان نشان نداده است. نایف بن احمد، پسر شاهزاده احمد بن عبدالعزیز هم در میان افراد تحت نظر است. او به بهانه تلاش برای کودتا علیه محمد بن‌سلمان دستگیر شد. نایف بن احمد یکی از چهره‌های کلیدی امنیتی و نظامی در عربستان به شمار می‌رود.
پایه‌های متزلزل سلطنت احتمالی بن‌سلمان
هرچند که ظاهرا محمد بن‌سلمان همه مقدمات مورد نیاز برای جانشینی پدر را انجام داده و با سیاست مشت آهنین تمام مخالفین خود را سرکوب کرده، اما طی سال‌های اخیر ضمن ایجاد شکاف در خاندان سلطنتی پایه‌های پادشاهی احتمالی خود را متزلزل کرده است. اقدامات مثلا اصلاحاتی بن‌سلمان تحت چشم‌انداز ۲۰۳۰ در عربستان هم موجب نارضایتی جامعه سنتی و مذهبی شبه جزیره شده است. زندگی فوق اشرافی بن‌سلمان و کاخ‌های متمایز او در اروپا از جمله سایر مسائلی است که لیاقت او برای پادشاهی را نزد افکار عمومی عربستان کاهش داده است.
از سوی دیگر رابطه آمریکا و عربستان که بن‌سلمان حساب ویژه‌ای روی آن باز کرده بود، شاید دیگر به گرمای سابق نباشد. فشار کنگره آمریکا به کاخ سفید در خصوص مسائل حقوق بشری عربستان و اختلاف نظر بر سر فروش نفت در زمان شیوع ویروس کرونا از جمله مسائلی است که حداقل در ظاهر از گرمای رابطه ریاض و واشنگتن کاسته است.
اما بزرگترین چالش بن‌سلمان طی ماه‌های آتی جنگ یمن است. ولیعهد تازه‌کار عربستان اکنون در باتلاق یمن گیرده و نه راه پیش دارد و نه راه پس. ارتش یمن طی سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری در عرصه فناوری موشکی و پهپادی داشته و به نوعی معادلات جنگ را تغییر داده است. دست برتر ارتش یمن در تجاوز آلسعود طی ماه‌های اخیر آشکار بوده و همین امر موجب افزایش قدرت چانه‌زنی یمن در هرگونه مذاکره احتمالی شده است.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
محمدحسن نیک‌بین