مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت
با شیوع ویروس کرونا در برخی کشورها، تشخیص ویروس به شیوه پان‌کرونا در دستور کارمان قرار گرفت و از پنجم یا ششم بهمن ماه هر روز تست‌هایی در این خصوص در انستیتو پاستور صورت پذیرفت که نتیجه همه منفی بود. البته در این شیوه تنها می‌شود ویروس کرونا را تشخیص داد و نمی‌شود گفت، کدام یک از ویروس‌های این خانواده است و از بیستم بهمن که کیت دریافت کردیم، تشخیص اختصاصی ممکن شد.
مدیر کل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: از پنجم بهمن توان تشخیص ویروس کرونا در کشور وجود داشت؛ اما دو هفته بعد کیت اختصاصی ویروس جدید را دریافت کردیم.به گزارش «تابناک»؛ دکتر سیامک سمیعی در نشست خبری با اصحاب رسانه (به صورت آنلاین) گفت: با شیوع ویروس کرونا در برخی کشورها، روز چهارم بهمن ماه جلسه‌ای برگزار شد که بر اساس آن، تشخیص ویروس به شیوه پان‌کرونا (Pancoronavirus) در دستور کارمان قرار گرفت و از پنجم یا ششم بهمن ماه هر روز تست هایی در این خصوص در انستیتو پاستور صورت پذیرفت که نتیجه همه منفی بود.
وی افزود: البته در این شیوه تنها می‌شود ویروس کرونا را تشخیص داد و نمی‌شود، گفت کدام یکی از ویروس های این خانواده است؛ به عبارتی تست اختصاصی ممکن نبود تا بیستم بهمن که کیت های تشخیصی ویروس جدید در اختیارمان قرار گرفت که البته تعداد آن اندک و در حد چند صد کیت بود و بعد سازمان بهداشت جهانی یک محموله کیت به ایران داد و آزمایشگاه تخصصی آنفلوانزا در دانشگاه تهران هم کار را در این زمینه شروع کرد. کیت های اولیه را به سختی دریافت کردیم و حتی همکارانمان برخی کیت‌ها را از ژنو با خود به ایران آوردند.
مدیر کل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت در ادامه گفت: هر روز نمونه هایی گرفته و به این دو آزمایشگاه ارسال می‌شد که تا روز سی ام بهمن نتیجه همه آنها منفی بود و از روزی که دو نمونه گرفته شده در قم مثبت شد و اعلام گردید، دو آزمایشگاه دیگر هم که مقدمات انجام تست را فراهم کرده بودند، اضافه شدند تا تعداد آزمایشگاه های تشخیصی به چهار آزمایشگاه برسد؛ آزمایشگاه بیمارستان مسیح دانشوری و آزمایشگاهی در اراک.
وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره کاربرد کیت‌های ایرانی و چینی در شبکه آزمایشگاهی کشور گفت: اکنون در شبکه آزمایشگاهی کشور عمدتا از کیت‌های ایرانی و کیت‌های معتبر چینی استفاده می‌شود؛ یعنی کیت هایی که دولت چین تایید کرده و آنها در اختیارمان گذاشته اند چون بعد از ایراداتی که برخی کیت های تولیدی شرکت های چینی به وجود آوردند، دولت این کشور سخت گیری های شدیدی را در دستور کار قرار داده تا مانع از آسیب دیدن به وجهه شان شود.
سمیعی در ادامه گفت: کیت‌های تشخیصی تولید داخل معتبر هستند و با استاندارد‌های سازمان بهداشت جهانی مطابقت دارند و سوای آن، از روز نخست مکانیزمی در دستور کار داریم که بر اساس آن همه کیت ها را مورد ارزیابی مستمر قرار می‌دهیم و اگر خطایی در آنها گزارش شود ـ که به دلیل تعداد زاید آزمایش ها و همچنین مقایسه مداوم آن ها با نمونه های خارجی، قابل شناسایی است ـ از چرخه خارج و با کیت های دیگر جایگزین می‌شود؛ یعنی کیت ها بعد از ورود به شبکه آزمایشگاهی و مصرف هم کنترل می‌شوند و تعداد زیادی کیت های کره ای و چینی به این شیوه حذف شدند.
وی ادامه داد: اینکه کمتر از کیت های اروپایی استفاده می‌کنیم، به این دلیل است که به محض شیوع ویروس در اروپا، بسیاری از این کشورها صادرات کیت را متوقف کردند و حتی یکی از کشورها که تولید کننده سواب (ابزاری شبیه گوش پاک کن که برای نمونه گیری از مخاط بینی، دهان و حلق مورد استفاده قرار می‌گیرد) است، صادرات این کالا را ممنوع کرد اما چین ظرفیت بزرگی در تولید دارد و از بحران عبور کرده است. البته از یک کیت تولید کره هم استفاده می‌کنیم.
مدیر کل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت با تاکید بر تداوم واردات کیت های تشخیصی گفت: کیت‌های ایرانی بین ۹۰ تا ۹۵ درصد با کیت سازمان بهداشت جهانی مطابفت دارد و اگر غیر این بود، اجازه ورود آن را به بازار نمی‌دادیم. کیت‌های تولید داخلی به کمک ما آمدند و کم کم از ظرفیت داخلی بیشتر هم استفاده می‌کنیم، اما هنوز نیاز داریم که واردات داشته باشیم. شیوه تایید کیت های وارداتی هم این است که تیم تحقیق و توسعه انستیتو پاستور کیت ها را بررسی و با کیت های مرجع مقایسه می‌کند و تا زمانی که تایید نکند، آن کیت وارد سیستم نمی شود.
سمیعی در ادامه در خصوص تعداد آزمایشگاه های تشخیصی در کشورمان گفت: تا دیروز ۱۱۷ آزمایشگاه تشخیص کرونا داشتیم که امروز به ۱۲۶ آزمایشگاه می رسد؛ ۷۱ آزمایشگاه آن در زیر مجموعه دولت و در وزارت بهداشت است و ۴۰ آزمایشگاه خصوصی و پانزده آزمایشگاه وابسته به سایر نهادها هم در این زمینه به فعالیت مشغول هستند. البته این آزمایشگاه ها برای موارد سرپایی آزمایش انجام نمی دهند و تنها نمونه های دانشگاه های علوم پزشکی را بررسی می کنند.
وی افزود: آزمایشگاه هایی تایید می شوند که از لحاظ ایمنی زیستی استاندارد باشند. در مرحله دوم انستیتو پاستور که رهبر این شبکه است، آزمایشگاه ها و کیفیت و توانایی آنها را ارزیابی می کند و به آنها مجوز می دهد. وقتی تصمیم گرفته شده از ظرفیت بخش خصوصی استفاده شود، فقط داوطلبان انتخاب شدند و قرار شد با دانشگاه‌های علوم پزشکی همکاری کنند. روند هم به این صورت است که ابتدا آزمایشگاه توسط دانشگاه علوم پزشکی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر تایید شد، به انستیتو پاستور معرفی می‌شوند تا تایید شود.
وی افزود: آزمایشگاه هایی تایید می شوند که از لحاظ ایمنی زیستی استاندارد باشند. در مرحله دوم انستیتو پاستور که رهبر این شبکه است، آزمایشگاه ها و کیفیت و توانایی آنها را ارزیابی می کند و به آنها مجوز می دهد. وقتی تصمیم گرفته شده از ظرفیت بخش خصوصی استفاده شود، فقط داوطلبان انتخاب شدند و قرار شد با دانشگاه‌های علوم پزشکی همکاری کنند. روند هم به این صورت است که ابتدا آزمایشگاه توسط دانشگاه علوم پزشکی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر تایید شد، به انستیتو پاستور معرفی می‌شوند تا تایید شود.
مدیر کل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره دستگاه ویروس‌یاب کرونا که اخیرا از آن رونمایی شده، گفت: هیچ خبر و ارزیابی از این دستگاه نداریم؛ اما بر اساس مکانیزم ما هر چیزی که بخواهد در سیستم آزمایشگاهی و تشخیصی ما مورد استفاده قرار گیرد، حتما باید از سوی سازمان غذا و دارو تایید شود. سازمان غذا و دارو هم یک اداره کل تجهیزات پزشکی دارد که فرآیند را از آن‌جا آغاز کرده و تمام اقدامات مربوط به ثبت، مطالعه پرونده و... انجام می‌شود.
وی افزود: اگر این دستگاه قابل استفاده باشد باید این فرایند را در سازمان غذا و دارو و اداره کل تجهیزات پزشکی این سازمان طی کند. کارشناسان خبره‌ای در این سازمان هستند که می‌توانند این دستگاه را بررسی کنند و اگر نیازمند آزمایش کیفی باشد، به انستیتو پاستور که از جمله بهترین ظرفیت‌های کشور است، رفته و بررسی می‌شود. اگر فرآیند تایید این دستگاه در وزارت بهداشت آغاز شود، می‌توانیم درباره آن اظهارنظر کنیم. متخصصین به تدریج درباره آن اظهارنظر می‌کنند. من اطلاعی درباره این سیستم و نحوه کارش ندارم.
سمیعی با تاکید بر اینکه هیچ جای جهان تست برای افرادی که علائم ندارند توصیه نمی‌شود، گفت: آزمایش تشخیصی برای افرادی که علامت ندارند، ضرورت ندارد، مگر برای برخی مشاغل مثل کادر بهداشتی و درمانی یا مثلا افرادی که شاغل حساس دارند و مثلا در سکوی نفتی یا در معادن کار می کنند که در مورد تست این افراد باید برنامه ریزی و سیاستگذاری شود.
وی در ادامه درباره تست های سرولوژیک گفت: این تست ها هم مثل تست های آزمایش مولکولی برای همه توصیه نمی شود و تنها به شکل گیری تصویری کلی از جامعه کمک می کند. مثل عکس ماهواره ای که تصویر کلی و خوبی از بالا از شهر به دست می دهد. اروپایی ها و به ویژه انگلیس که این تست ها را در دستور کار قرار دادند، اشتباه و در دو هفته عذرخواهی کردند. اکنون در انگلیس به دنبال این هستند که روزانه صدهزار تست مولکولی انجام دهند. جمهوری چک هم اعلام کرده که این تست‌ها جواب نداده است.
وی در ادامه درباره تست های سرولوژیک گفت: این تست ها هم مثل تست های آزمایش مولکولی برای همه توصیه نمی شود و تنها به شکل گیری تصویری کلی از جامعه کمک می کند. مثل عکس ماهواره ای که تصویر کلی و خوبی از بالا از شهر به دست می دهد. اروپایی ها و به ویژه انگلیس که این تست ها را در دستور کار قرار دادند، اشتباه و در دو هفته عذرخواهی کردند. اکنون در انگلیس به دنبال این هستند که روزانه صدهزار تست مولکولی انجام دهند. جمهوری چک هم اعلام کرده که این تست‌ها جواب نداده است.
سمیعی در پاسخ به سوالی در خصوص هزینه آزمایش کرونا گفت: تعرفه برای این آزمایش‌ها از همان ابتدا مشخص شد. این تعرفه ۱۸.۳ تا ۱۸.۴ کا (K) تعیین شده است که در بخش خصوصی حدود ۵۰۰ تومان می‌شود و اغلب کمتر از این دریافت می‌شود. البته این آزمایشگاه‌ها مجاز به گرفتن نمونه‌های سرپایی نیستند، زیرا ما ظرفیت بسیار محدودی داریم، در شرایط تحریم هستیم و آزمایشگاهی که در شبکه ما در حال کار هستند، تحریم را حس می‌کند. ما هر روز با کمبود یک چیزی مواجهیم و باید آن را فراهم کنیم.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص واردات دو دستگاه فوق پیشرفته به کشور گفت: دو دستگاه جدید تشخیصی از کمپانی‌های معروف هستند که ترامپ هم در سخنرانی اش به آن اشاره کره است. این دستگاه ها می‌توانند در ماه میلیون‌ها تست را انجام می‌دهد و بسیار گران قیمت هم هستند اما شرکت تولید کننده تصمیم گرفته آنها را به کشورمان بفرستد و با تعرفه دولتی به ارائه خدمت بپردازد. فکر می‌کنم تا یک ماه آینده این دستگاه ها وارد شوند و در آینده می‌توانیم از این دستگاه استفاده کنیم. این دستگاه ها در کنار ظرفیت بالا، سرعت بالایی هم دارند و می شود صبح نمونه را در آنها قرار داد و عصر نتیجه را برداشت کرد.
مدیر کل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت با تاکید بر اینکه دستگاه دیگری هم در داخل کشور داریم که می‌توان با تامین شناساگر و معرف های مصرفی شان، از آنها بهره برد، گفت: تلاش می‌کنیم تعادلی بین تولید داخل و واردات ایجاد و بیشتر از ظرفیت داخلی استفاده کنیم. اما در مورد کیت تشخیص داخل هم برخی ابزار‌های آن را مثل آنزیم باید از خارج وارد کنیم. هوشمندی در این است که بدانیم قرار است تا مدت‌ها با کرونا زندگی کنیم و باید بتوانیم ریسک ابتلا را کم کنیم.
وی افزود: باید به افرادی که کم ریسک هستند اجازه دهیم وارد کار و زندگی شوند و این امکان برای ما فراهم است. برخلاف برخی کشورها که انرژی شان را صرف لاک داون (LockDown) کرده‌اند، در کشور ما به دلایلی از جمله شروع زودتر شیوع، این فضا فراهم آمده که به فاصله گذاری یا به تعبیر دیگر، فاصله برداری هوشمند فکر کنیم؛ هوشمند یعنی همین که برخی جاها بگذاریم و بسته به اینکه از کدام زاویه به ماجرا نگاه کنیم، می شود فاصله برداری هم تعبیرش کرد.
سمیعی در ادامه گفت: کرونا قطعا به این صورت باقی نمی‌ماند و باید عادت کنیم که با این موجود زندگی کنیم. در عین حال قرار است یک فاصله‌گذاری هوشمند داشته باشیم که به این معنا که بدانیم چگونه از افراد مستعد به ابتلا حمایت و حفاظت کرده و افراد جوان را که بیمار نشده و یا خفیف مبتلا می‌شوند، در فضای سالم قرار دهیم تا بتوانند کار و زندگی کنند. باید در این زمینه اقدام کنیم. در حال حاضر آزمایش تنها چیزی است که می‌تواند وضعیت یک فرد را از نظر انتقال ویروس مشخص کند که داریم روی آن کار می‌کنیم.
وی در خصوص ظرفیت آزمایشگاهی کشورمان گفت: در حال حاضر ظرفیت مان ده هزار تست در روز است که البته با برداشتن یک گام می توان آن را به 15 هزار افزایش داد و در گام بعدی به سادگی قابل افزایش تا 20 هزار تست در روز است. منظور از این گام ها، اموری مانند شیفت بندی، بهره برداری از دستگاه های دیگر و اموری از این دست است که قابل برنامه ریزی و اجراست.
او در پاسخ به سوالی در خصوص انجام آزمایش در آزمایشگاه های خصوصی با هزینه های مختلف گفت: اینکه در جایی پنهانی تست انجام شود، چه فرد مراجعه کند یا به منزلش بروند و از او نمونه بگیرند، تاثیری در روند کنترل بیماری در کشور ندارد و بر این اساس از ابتدا در جایگاه وزارت بهداشت به همه آزمایشگاه ها تاکید کردیم اگر ظرفیتی دارند، آن را صرف منافع شخصی و محل درآمد نکنند و در اختیار کشور قرارش دهند. این تقاضا به دلیل دیگری هم مطرح شده، از جمله اینکه ممکن است از کیت های بی کیفیت اشتفاده کنند و نتیجه کاذب شود که به قطع زنجیره انتقال کمک نمی‌کند و حتی به انتقال دامن می‌زند.
سمیعی تاکید کرد: عمده حجم آزمایش‌ها اکنون در بخش دولتی انجام می‌شود و بخش خصوصی می‌تواند مطابق دستورالعمل با وزارت بهداشت همکاری کند، چون ما تحریم هستیم و درخواست داریم آزمایشگاه‌هایی که ظرفیت تشخیص کووید ۱۹ دارند، ظرفیت و توانایی خود را صرف منافع شخصی نکنند و به بسیج ملی مقابله با کرونا بپیوندند.
وی در پاسخ به سوالی درباره کاهش میزان مراجعه مردم به آزمایشگاه‌ها و ضربه اقتصادی به نظام آزمایشگاهی کشور، گفت: آزمایشگاه‌ها هم از کسب و کار‌هایی هستند که پس از شیوع کرونا آسیب دیده‌اند، چون مردم کمتر به آزمایشگاه‌ها مراجعه می‌کنند و حتی ممکن است نیاز به انجام آزمایش داشته باشند، اما به دلیل ترس از ابتلا و رعایت نشدن فاصله گذاری اجتماعی به آزمایشگاه مراجعه نمی‌کنند. این موضوع باعث شده است آزمایشگاه‌ها آسیب جدی اقتصادی ببینند؛ بنابراین، انجمن‌ها به مسئولان کشوری نامه نوشتند و موضوع را گزارش کردند و باید از آزمایشگاه‌ها حمایت شود تا شبکه آزمایشگاهی کشور آسیب نبیند.
