منابع طبیعی سرمایههای گرانبهای دنیاهستندودرطول تاریخ محل تامین نیازهای بشر به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بوده اند که این امر جایگاه مهم این منابع را برای همه آشکار میسازد و دراین میان همواره سعادت وخوشبختی ازآن مردمی بوده که قدراین نعمتهای بزر گ. خدادادی رادانسته و بر حفظ وحراست ازآنها کوشیده اند.
استان لرستان که یکی ازمناطق کوهستانی با آب وهوای خا ص. واستثنایی درکشور همراه با منابع طبیعی بسیار غنی وپربار است و از حوزههای مهم کوهستانی این استان، اشترانکوه وسفید کوه است که جزو مهمترین منابع طبیعی ایران محسوب میشوند و دارای پوشش گیاهی شامل گون، درمنه، چوبک، آویشن وحیات وحش شامل کل وبز قوچ ومیش پلنگ، خرس قهوهای، گرگ، شغال وروباه هستند.
اشترانکوه ازذخایرطبیعی ایران ویکی از عجایب طبیعی ارزشمند جهان به شمار میآید و بهار و تابستانهای زیبا وخنک و زمستانهای پربرف وسرد ازخصوصیات این رشته کوه است به همین خاطرسالیانه پذیرای هزاران گردشگر وکوهنورد از اقصی نقاط کشور وحتی از سراسر دنیاست.
متاسفانه سالهاست این گنجینهها وذخایر طبیعی مورد بی مهری وتخریب قرار گرفته اند بطوری که باکمی گردش وگشت وگذار درآنها میتوان آن رابه عینه دید ولمس کرد و مواردی همچون چرای بی رویه دامها، آتش سوزیها وکندن بوته های گون وبریدن درختها ودرختچهها بمنظور تامین سوخت از دلایل عمده این تخریبها هستند.
دراین میان سفید کوه که به موازات اشترانکوه از ازنا تا دورود امتداد دارد بمراتب بیشتر دچار تخریب شده است ونقش چرای دامها و ازبین رفتن پوشش گون آن که زمانی بسیار انبوه و وسیع بود در این تخریب پررنگ تراز بقیه موارد به چشم میخورد وحرکتهای مقطعی مانند کاشت دانههای علوفهای که برای احیای این منابع صورت گرفته بود به علت عدم برنامه ریزی اصولی و استمرار موفقیت چندانی نداشته است واین رشته کوه زمانی کانون حیات وحش بود که در حال حاضر بخاطر شکار بی رویه ودخالت نابجای انسانها دیگر از آن همه گلههای کل و بز و سایر حیوانات خبری نیست وجمعیت بیشمار آنها کاهش پیدا کرده است.
منطقه دیگر درمعرض تخریب بیشه زارحاشیه ماربوره رودخانهای که اصلیترین سرشاخه دز به شما میرود میباشد ودر حد فاصل روستاهای زیبا وسرسبز طیان و میانرودان وروبروی اشترانکوه قراردارد ودارای درختان بید وحشی وگزوگونههای مختلف گیاهی است که سالیان دور بسیار انبوه وپرتعداد ومحل زیست انواع واقسام حیوانات وپرندگان مهاجر بود و نقش مهمی دراکوسیستم منطقه داشت و میتوانست درصورت توجه وسرمایه گذاری به یک پارک بزرگ گردشگری تبدیل شود. متاسفانه درطول این سالها برداشت غیر کارشناسی وبی رویه شن وماسه باتغییرمسیرپی درپی آب رودخانه ماربوره باعث تخریب گسترده و ریشه کن شدن درختان این بیشه زار باصفا و همچنین آبزیان داخل رودخانه شده است ودر حال حاضر مابقی این بیشه زارنیز توسط سودجویان درحال نابودی است.
شاید احیای دوباره این مراتع ومنابع طبیعی وحیات وحش به یک رویا شبیه باشد، ولی قابل دسترسی است ولازمه آن درمرحله اول فرهنگ سازی وآگاهی بخشی به مردم منطقه درباره تاثیرات آن بر زندگی خود وفرزندانشان وهمچنین آیندگان است که درصورت تحقق این امر مهم بخش زیادی ازاین مشکلات براحتی برطرف خواهد شد
در مراحل بعدی احتیاج به یک برنامه ریزی اصولی دستگاههای اجرایی وذیربط وهمچنین مشارکت وحضور مردم منطقه برای حفظ وحراست و احیای مجدد این منابع میباشد ویکی از کارهای اساسی جلوگیری از چرای بی رویه دامها وقرق منابع طبیعی اشترانکوه وسفید کوه وکار دیگر که بسیار موثر و تعیین کننده تراست کاشت درخت و بوته کاری متناسب با شرایط آب وهوایی این مناطق طی یک برنامه دقیق وزمانبندی شده است و میطلبد که دستگاههای متولی محیط زیست، منابع طبیعی وجنگلها ومراتع برای تحقق این امر برنامه ریزی کنند واز ظرفیت بزرگ مشارکت مردم استفاده کنند.
موارد ذکر شده میتواند درسراسر استان وحتی کشور درجهت احیای منابع طبیعی وحفاظت از آنها به کار گرفته شود
به امید روزی که شاهد سرسبزی وآبادانی دوباره این منابع حیاتی وخدادادی باشیم.
نویسنده: حسن گرجی