دومین سمینار بین‌المللی CSR - مسؤولیت‌های اجتماعی صنایع، محرومیت‌زدایی و توسعه منابع انسانی - امروز با حضور مسؤولان استانی و مدیران عامل شرکت‌ها و صنایع استان خوزستان در اهواز برگزار شد.
به گزارش"تابناک"؛ مارتین نیو رایتر نماینده کمپانی CSR اتحادیه اروپا اظهار کرد: نمی‌دانستم در جهان استانی به نام خوزستان وجود دارد و اکنون که با آن آشنا شدم، در خوزستان پتانسیل‌های زیادی دیدم که می‌توانند در موضوع مسئولیت‌های اجتماعی شرکت کنند.
وی افزود: منابع طبیعی که در خوزستان وجود دارد می‌تواند به عنوان چرخی در توسعه خوزستان عمل کند و اینکه فرصتی پیش آمده تا بتوانم در این استان فعالیت کنم بسیار خوشحال هستم.
نماینده کمپانی CSR اتحادیه اروپا خاطر نشان کرد: متاسفانه تا زور بالای سر انسان نباشد کاری انجا نمی‌شود اما من معتقدم اهرم زور نمی‌تواند موثر باشد و هر سازمان و فرد باید در انجام مسئولیت‌های اجتماعی با علاقه شرکت کند.
نیو رایتر با بیان اینکه در سراسر دنیا قوانینی برای تبعیت شرکت‌ها از مسئولیت‌های اجتماعی وجود دارد، گفت: برخی مواقع اعمال زور موجب کتمان حقیقت می‌شود. تعاملی که بین زنجیره تامین و سازمان وجود دارد باید کاملا دوستانه باشد تا فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی بتواند به روشنی خود را نشان دهد.
همچنین محمد صادق کریمی کیا بیان داشت: این استان طی 100 سال گذشته با اجرای طرح های صنعتی که بدون پیوست اجتماعی همراه بوده شخم زده شد و با وجود اینکه دومین استان از نظر تولید ناخالص ملی است اما بیشترین حاشیه نشینی را مجاور طرح های صنعتی دارد.
وی به حجم بالای آسیب های اجتماعی در سطح استان اشاره کرد و گفت: این شرایط ناشی از بی توجهی به مسئولیت های اجتماعی در خوزستان است.
این مقام مسئول در استانداری خوزستان خاطر نشان کرد: نمی توان ادعا کرد که صنایع و شرکت ها با محیط پیرامون خود تعامل ندارند اما نکته ای که باید به آن توجه شود این است که اقدامات صورت گرفته در جهت کاهش آسیب های اجتماعی بدون برنامه ریزی و پراکنده انجام شده است.
کریمی کیا یادآور شد: دستگاه ها، شرکت ها و صنایع استان بر اساس مصوبات شورای اجتماعی استان باید نسبت به انجام تعهدات و مسئولیت های اجتماعی خود اقدام کنند.
دبیر شورای اجتماعی استان خواستار تعریف پروژه های اجتماعی بر اساس شناخت از وضعیت موجود خوزستان شد و گفت: برای سال آینده از سوی دولت به منظور انجام اقداماتی که منجر به کاهش آسیب های اجتماعی می شود بودجه درنظر گرفته شده اما تامین آن نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
کریمی کیا به تدوین اطلس آسیب های اجتماعی در سال گذشته اشاره کرد و افزود: بر اساس این اطلس نیاز سنجی های استان صورت گرفته و می توان در مسیر تعریف شده به انجام فعالیت ها و اجرای پروژه ها پرداخت.
غلامرضا شریعتی همچنین در این سمینار اظهار داشت: روند شکل گیری مسئولیت های اجتماعی در ایران تدریجی بوده و با وجود اینکه الزامی برای آن وجود ندارد اما اجرایی کردن آن توسط صنایع امروزه به یک ضرورت تبدیل شده است.
وی افزود: پیگیری این مقوله در کشور توسعه خوبی داشته، این درحالی است که پیش از این طرح مباحث توسعه پایدار، الزامات زیست محیطی و اینگونه مسئولیت ها به کار، سود دهی و افزایش ثروت صنایع بزرگ محدود و ختم می شد.
وی ادامه داد : در این دوره شرایط پیرامونی جدا از کارکرد صنایع بحساب می آمد بطوری که این روند در حوزه صنعت باعث فاصله طبقاتی، تبعات زیست محیطی و تبعیض شد.
وی گفت: این رویکرد منشا مشکلات جدی در نظام اجتماعی را در پی داشت و همزمان با عدم توازن مشکلات کارگری ایجاد شد ، شرایطی که در جوامع پیرامون صنایع به وجود آمد عامل بازدارندگی آنها از ادامه کار و حرکت به سمت توسعه شد و محیط را در مقابل توسعه قرار داد.
استاندار خوزستان با تاکید بر اینکه همین امر باعث شد تا صاحبان صنابع به فکر حفظ حقوق همه جوامع بیفتند، افزود: بنابر این بخشی از درآمدها به سمت کمک به جوامع پیرامون هدایت شد تا اهداف تعیین شده در حوزه توسعه به حرکت در مسیر برنامه ریزی شده ادامه دهد.
شریعتی یادآور شد: ایفای مسئولیت های اجتماعی الزامی نیست اما تبعیت از آن مقدمه ای برای توسعه بوده و این موضوع همواره مورد تاکید کارشناسان حوزه های اقتصادی و اجتماعی است.
رئیس شورای برنامه ریزی استان خوزستان با بیان اینکه صنایع غربی در سرمایه گذاری خود به این مسئله توجه دارند، گفت: آنها ارتباط انسانی با محیط و شرایط کار را مهم می دانند و به آن توجه می کنند.
استاندار خوزستان در ادامه موضوع مسئولیت های اجتماعی در استان را به دلیل ایجاد صنایع بزرگ مهم ارزیابی کرد و افزود: این درحالی است که تصمیم گیری در این باره متمرکز نیست و با نوعی از هم گسیختگی مواجه هستیم.
استاندار خوزستان با ابراز نارضایتی از نحوه هزینه کرد اعتبارات مسئولیت های اجتماعی از سوی دستگاه ها و صنایع، بیان داشت: مردم از هزینه این منابع رضایت ندارند به این دلیل که اغلب تصمیم گیری درباره این ردیف های اعتباری سلیقه ای بوده است.
شریعتی ادامه داد: از این منابع برای امتیازدهی و معامله ها(سیاسی) استفاده شده لذا اثرگذاری لازم را نداشته در صورتی که باید با سیاستگذاری در این حوزه مدیران را مکلف به ایجاد فرصت های توسعه ای و تصمیم گیری صحیح برای هزینه کردن این منابع متقاعد کرد.
وی با تاکید بر اینکه مسئولیت های اجتماعی نباید به رانت و محلی برای زد و بندها تبدیل شود، گفت: تصمیم گیری درباره منابع مسئولیت های اجتماعی باید استانی و متمرکز شود تا انتظارات و چشم اندازهای ترسیم شده محقق شود و کار بر اساس برنامه ریزی های دقیق پیش برود.
شریعتی گفت: 6.2 میلیارد دلار برای نگهداشت و افزایش توان تولید 33 مخزن نفتی درنظر گرفته شده که 28 مخزن آن در محدوده مناطق نفتخیز جنوب است لذا وزارت نفت باید طی سه سال مبلغ 10 هزار میلیارد ریال به عنوان مسئولیت های اجتماعی طرح نگهداشت و افزایش توان تولید مخازن نفتی به خوزستان پرداخت کند.به گفته وی این میزان از منابع مالی باید برای ایجاد زیرساخت های عمرانی هزینه شود.
استاندار خوزستان تصریح کرد: در شورای ملی اقتصاد تلاش های زیادی صورت گرفت تا توزیع و هزینه کرد این منابع بر اساس نظر شورای برنامه ریزی استان خوزستان صورت بگیرد.
پیش از این نیز استاندار خوزستان اعلام کرده بود که این منابع بر اساس طرح آمایش سرزمینی و بررسی های کارشناسی توسط شورای برنامه ریزی استان هزینه خواهند شد تا از این طریق بخشی از مشکلات استان در حوزه های مختلف زیرساختی رفع شود.
در ادامه فاضلی مشاور وزیر نیرو اظهار کرد: سرمایه‌گذاری و هزینه کردن در مسئولیت‌های اجتماعی در واقع هزینه نیست بلکه هر زمان که محیطی شکل بگیرد و در آن نیروی انسانی شرکت‌ها بتوانند بهتر زندگی کنند، وضعیت بهتری جهت افزایش بهره‌وری شرکت‌ها ایجاد می‌شود. اگر محیط توسعه یافته‌ای داشته باشیم نیروی انسانی نیز با وضعیت بهتری می‌تواند کار کند.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه در این سمینار بیشتر به مسئولیت‌های اجتماعی مجموعه نفت توجه شده است، این موضوع نباید موجب شود که مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌های دیگر فراموش شوند. در خوزستان شرکت‌های زیادی وجود دارند. برای مثال شرکت صنایع نیشکر نقش مهمی در آلودگی‌های مربوط به رودخانه‌ها و برداشت منابع دارد که این مسائل موجب می‌شود نسبت به این موارد حساسیت زیادی داشته باشیم. شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند گردش مالی و منابعی دارند که می‌تواند از همه سازمان‌های محلی بیشتر باشد.
استادیار دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: عنوان شد که در یک سال گذشته شرکت نفت 500 میلیارد تومان جهت انجام مسئولیت‌های اجتماعی هزینه کرده است. در حالی که بودجه عمرانی تصویب شده سال جاری برای خوزستان 2300 میلیارد تومان بوده است که اگر 50 درصد تخصیص داده شده باشد حدود 1150 میلیارد تومان می‌شود. زمانی که یک شرکت در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه کرده است یعنی 50 درصد بودجه عمرانی را در زمینه آسیب‌های اجتماعی هزینه کرده است که این موضوع اهمیت و حساسیت به این بودجه را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به تعریف CSR، گفت: طبق تعریف CSR شرکت‌ها موظف هستند قانون را رعایت کنند. در بحث CSR وظایفی فراتر از قانون انجام می‌شود در حالی که ما در رعایت قانون نیز مشکلاتی داریم.
مشاور وزیر نیرو بیان کرد: اولین گام CSR رعایت قواعد و قوانین و تلاش برای زیر پا نگذاشتن استانداردهای اقدامات توسعه‌ای است. یعنی استاندارد زیست محیطی و قوانین مربوط به کار زیر پا گذاشته نشود. همچنین مقامات محلی را تحت تاثیر قرار ندهیم. زمانی که یک شرکت قادر است چند صد میلیارد تومان در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی هزینه کند به راحتی می‌تواند مقامات محلی را تحت تاثیر قرار دهد.
فاضلی تصریح کرد: در فرایندهای توسعه صنعتی تجربه‌ای تلخ داریم و آن این است که زمانی که شرکت‌ها وارد مناطق می‌شوند هر چه مناطق کمتر توسعه یافته و از نظر سیاسی کم اهمیت‌تر باشند گاهی مدیرکل یک شرکت که به ستادی در تهران وصل است از فرمانداران منطقه قدرت بیشتری دارد و نتیجه آن موجب می‌شود قدرتی اعمال کند که در نهایت منجر به ضعف ساختار سازمانی محلی می‌شود.
وی تصریح کرد: اینکه مدیرکل یک شرکت می‌تواند ساختار محلی را تسخیر کند در کوتاه مدت خوب است و کار شرکت پیش می‌رود اما در دراز مدت با توسعه آن محل کار به جایی می‌رسد که شرکت باید زباله منطقه را نیز جمع‌آوری کند زیرا ساختار محلی محله از بین رفته است.
استادیار دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: CSR نباید به یک خدمت عمومی تبدیل نشود یعنی سازمان‌های محلی نباید احساس کنند که هر جا پول کم آورده‌اند جایی وجود دارد که از آن پول را دریافت کنند.
فاضلی بیان کرد: بدترین وضعیتی که برای شرکت‌ها در دل ساختار محلی می‌تواند پیش بیاید این است که نتوانند اقتصاد محلی را به خود پیوند دهند یعنی وضعیت جزیره ای داشته باشند و در وسط یک بیابان توسعه نیافته مجموعه صنعتی پیشرفته بنا کنند که هیچ نسبتی بین داخل و بیرون نداشته باشد که اکنون در بسیاری از مجتمع‌های نفتی چنین وضعیتی وجود دارد.
وی افزود: به عبارتی شرکت‌ها زمانی که وارد مناطق توسعه نیافته می‌شوند، اقتصاد بیرونی را بر اساس مهارت‌ها و ساختارهای نهادی به گونه‌ای کمک می‌کنند تا ساخت بیرونی به نسبت درون مجموعه صنعتی اعتبار داشته باشد و ارتباطی ایجاد شود تا اقتصاد محلی بدون دریافت پول نقد از شرکت‌ها رشد کند. این حکمرانی‌های جزیره‌ای به تدریج برای مجموعه شرکت ها و مناطق فاجعه به بار می‌آورد.
استادیار دانشگاه شهید بهشتی گفت: هر اجتماع محلی مجموعه ای از دارایی‌ها دارد. یکی از خطراتی که شرکت‌ها را تهدید می‌کند این است که دارایی‌های محلی مردم را نادیده بگیرند. نادیده گرفتن یا به چشم حقارت نگاه کردن به مردم محلی در دراز مدت برای مدیران شرکت‌های صنعتی بزرگ یک فاجعه وابستگی به بار می‌آورد.
فاضلی عنوان کرد: شرکت‌های بزرگ نباید سعی کنند جایگزین کارکردهای سازمان‌های محلی شوند. هیچ سازمان محلی نباید جایگزین شود. اگر کشور هواپیمایی دارد شرکت‌ها نباید هواپیمایی مستقل راه‌اندازی کنند زیرا در دراز مدت این هواپیما منشأ رانت و انواع دردسرها خواهد شد.
وی با بیان اینکه شرکت‌ها نباید موجب جلوگیری توسعه نهادهای محلی شوند، تصریح کرد: مسئولیت‌های اجتماعی تنها با اختصاص منابع مالی به برخی پروژه‌ها محقق نمی‌شود. اگر ده سال دیگر نیز کار احداث ریل یا جاده ادامه داشته باشد چهره توسعه یافته در خوزستان ایجاد نخواهد شد. در 50 سال گذشته هر چه پول نفت داشتیم برای احداث جاده و ریل هزینه کرده‌ایم اما به اندازه احساس توسعه‌یافتگی از آن بهره نبرده‌ایم. اگر بهترین جاده را داشته باشیم اما شرایط کسب و کار در مقصد جاده به گونه‌ای نباشد که محصول رقابت‌پذیر برای بازار جهانی تولید کند جاده خلق ثروت نمی‌کند.
فاضلی افزود: مسئولیت اجتماعی فراتر از پول دادن برای ساختن چیزی است؛ مسئولیت اجتماعی کمک کردن به احیای شرایط نهادی و نرم‌افزارهای حکمرانی در منطقه نیز هست؛ مسئولیت اجتماعی شامل بهینه ساختن کارکردهای آموزشی در یک ساختار منطقه‌ای و کمک به بهبود روحیات متناسب با توسعه نیز هست.
وی تصریح کرد: جهت تعدیل فقر مطلق و بهبود کیفیت محیط زیست باید مردم توانمند شوند و بازماندگی از تحصیل رفع شود. احداث 100 جاده به اندازه رفع بازماندگی از تحصیل تاثیر ندارد که برای این کار باید کار میان بخشی انجام شود.
استادیار دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: باید طبق داده‌ها کار هدفمند انجام شود تا ریشه‌های ناتوانی حذف شوند که برای این کار نیازمند تولید داده قابل برنامه‌ریزی هستیم. مجموعه‌های حکمرانی ما عقل تاملی برای اینکه به چه داده‌هایی نیاز دارند را کم دارند یعنی آیا برای کاهش فقر در خوزستان تنها نیاز به جاده و سد داریم؟ آیا به اندازه کافی داده داریم تا بدانیم در کدام مناطق باید متمرکز شویم؟ استانداری‌ها و سازمان‌های برنامه‌ریزی داده کافی تولید نکرده‌اند بنابراین اگر شرکتی تولید داده کرده است این کار مهم‌تر از افزوده شدن یک جاده به جاده‌های منطقه است.
فاضلی بیان کرد: باید دبیرخانه هماهنگ‌سازی اقدامات CSR در خوزستان ایجاد شود. همچنین این دبیرخانه باید یک صندوق مسئولیت اجتماعی داشته باشد تا جهت توسعه هماهنگ استان کمک کند.
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در ادامه این سمینار انجام مسئولیت های اجتماعی در مجموعه صنعت نفت را یک رسالت ذاتی خواند و گفت: سعی شده تا این صنعت در زندگی مردم ساکن پیرامون تاسیسات تاثیرگذار باشد و از این طریق به رفع مشکلات کمک شود.
احمد محمدی با بیان اینکه مناطق نفتخیز جنوب در سال جاری چهار هزار و 700 میلیارد ریال در زمینه مسئولیت های اجتماعی هزینه کرده است، گفت: با برنامه ریزی های که صورت گرفته در حال شناسایی مناطق محروم و کمتر برخوردار هستیم تا از این طریق به واسطه اجرای پروژه های نفتی به انجام مسئولیت های اجتماعی خود بپردازیم.
وی خاطرنشان کرد: صرف هزینه های نفت در حوزه مسئولیت های اجتماعی نیاز به تعامل بیش از پیش دولت و صنعت نفت دارد.
CSR یا مسئولیت اجتماعی شرکت ها دارای محورهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی است که از چهار لایه مسئولیت انسانی، مسئولیت اخلاقی، مسئولیت قانونی و حقوقی و همچنین مسئولیت اقتصادی برخوردار است.
