شهرستان تفت ییلاقی ترین منطقه یزد/چشمه های جوشان در کویر

به گزارش تابناک یزد، شهرستان تفت با وسعت 6048 کیلومتر مربع، در 18 کیلومتری جنوب غربی استان یزد، قرار دارد. این شهرستان دارای سه بخش «مرکزی»، «نیر» و «گاریزات» بوده که بخش مرکزی شامل دهستان های پیشکوه، دهشیر، شیرکوه، علی آباد، نصرآباد و بخش نیر شامل دهستان های زردین، بنادکوک دیزه و سخوید و بخش گاریزات شامل دهستان های گاریزات و کهدوییه است.

مجموعه ی امام (شاه ولی)
این مجموعه شامل مسجد، بقعه، حسینیه، آبانبار، بازار و مدرسه است که همگی نزدیک به هم قرار گرفته اند.
مسجد
این مسجد به دستور «خانش بیگم» خواهر «شاه تهماسب» در قرن نهم ق. ساخته شده است. دارای تابستان خانه ای با ایوان، گنبد و گرمخانه ای در ضلع غربی، در چوبی ظریف و کندهکاری شده، کتیبهی کاشی معرّق به خط نسخ در اطراف در، یک قطعه چوب منبّتکاری و آلتسازی شده به شکل مثلّث بوده که در بالای سردر نصب شده و شبکه ی گچبری ظریف و سنگ مرمر منصوب در محراب نیز از ظرایف هنری این بناست.
بقعهی شاه خلیل ثانی (خانقاه)
وی از اولاد شاه نعمتالله ولی است. شکل اصلی خانقاه مربع بوده که کوشکی بلند با عمارتی عالی در وسط آن احداث شده و در اطراف آن، خانه، آشپزخانه، حمّام و ... برای دراویش و مسافران بوده است. گنبد آجری بر فراز بقعهی مربعشکل، سنگ مرمرهای خوشتراش و ظریف مربوط به 9 قبر در زیر گنبد با کتیبههای مختلف دیده میشود که دارای نقشهای گل و بوتهی حجاری شده هستند. این مکان هماکنون به عنوان موزه مردمشناسی تفت دایر میباشد.
بازار
بازار شاهولی در اصل، بازار خان است که به دستور امیر چقماق ساخته شده است و کانون تجاری تفت است. این بازار هم اکنون کانون فعّال تجاری شهر تفت میباشد.
آبانبار
این بنا در ضلع شرقی حسینیه و در مجاورت تکیه واقع است و در قدیم، آب خنک آشامیدنی اهالی این محل را تأمین میکرده است.
حسینیه
این حسینیه در حال حاضر صورت میدانی را به خود گرفته که در ضلع شرقی و غربی آن دکانهایی ساخته شده و در ضلع جنوبی آن تکیهی رفیع و کاشی های مسدّس فیروزهای رنگ دیوارهی آن جلب نظر میکند.
گنبد شیخ جُنید
روستای «تورانپشت» در فاصلهی 60 کیلومتری شهرستان تفت قرار دارد. قدمت این روستا را به «توران دخت ساسانی» نسبت دادهاند. بر سر تپّه های مشرف به روستا، چهار بقعه ی گنبدواره برپا بوده است که در حال حاضر، بقعه های شیخ جنید و چهل دختران پابرجاترین آنها هستند.
بقعه ی شیخ جنید، بنایی سنگی و هشت ضلعی، مرتفع و بسیار محکم است. ارتفاع بنا تقریباً 15 متر است و در داخل بقعه یک قبر وجود دارد. در بالای محراب آن کتیبهای آجری به خط کوفی نصب شده بود که در سال 1315 به موزه ی ایران باستان منتقل گردیده است. بر اساس مضمون این کتیبه، این محل آرامگاه «ابن ابی طاهر» بوده و به دستور فرزندش در سال 543 ق. ساخته شده است.
چشمه های جوشان و گنبدهای آهکی  تورانپشت
رسوب تدریجی حاصل از این چشمه ها باعث پدید آمدن تپّه های آهکی زیبایی شده است.
باغ صدری
این باغ به دستور «صدرالعلماء»، از حکّام دوران زندیه، ساخته شده است که وسعت آن حدود سیزده هزار متر مربع و دارای یک تالار بزرگ مزیّن به طاق نماهای محرابی، راهروهای پهنی که اتاقها را به تالار مرتبط میکنند، دو اتاق سه دری و یک زیرزمین که زیر تالار است، میباشد. از زیباییهای این باغ، حوضی به وسعت تقریبی 500 متر مربع با 95 فواره بوده که در نوع خود بینظیر است. دیواره و پاشورهی اطراف این حوض یک تکّه میباشد. در انتهای باغ یک آسیاب آبی نیز قرار دارد.
شیرکوه
مجموعه کوه هایی در استان یزد است که بلندی آن در رفیعترین نقطه به 4075 متر می رسد.
برف و یخ زمستانی در این کوه آب بخش های زیادی از استان یزد را تأمین می کند. دامنه ی شیرکوه روستاهای سرسبز و زیبا و ییلاقهای بی نظیری را در حاشیه ی کویر به وجود آورده است.
عقابکوه (کوه عقاب)
این کوه که از زوایای متعدد بی شباهت به یک عقاب نشسته بر پهنه ی کویر نیست، در کنار روستای اسلامیه واقع است و مانند یک مجسمه ی بسیار بزرگ خودنمایی می کند.
قدمگاه امام رضا (ع)
بنای اوّلیّه شامل گنبدخان های است به ابعاد 8×8 متر که به استناد کتیبهی کوفی زیر گنبد و بالای محراب، به سال 512 هـ.ق به فرمان یکی از امرای آل کاکویه در زمان حکومت دیلمیان، در آبادی اسلامیه (فراشاه)، بر سر راه باستانی کاروانی فارس به خراسان بنا گردیده است. این محل مشهور و منسوب به قدمگاه امام رضا (ع) است. بر محراب گنبدخانه سنگ تاریخی خوشتراشی مربوط به قرن ششم هـ.ق با دو حاشیه و یک متن به خط کوفی نصب است. شبستان و ورودی فعلی در دورهی صفوی به بنا افزوده گردیده و مجموعه در چند سال اخیر مرمّت شده است.
باغ علی نقیخان
این باغ که در محلّه ی «دهنو» تفت واقع است، دارای عمارتی است که در وسط باغ خودنمایی میکند و شامل اتاقهای تو در تو، حوض و حمّام میشود. قدمت این بنا به زمان فتحعلیشاه قاجار مربوط می شود.
آسیاب آبی گرمسیر
تنها آسیاب دایر در تفت، آسیاب گرمسیر است. شهرستان تفت را از لحاظ تعداد آسیاب ها میتوان شهر آسیاب های آبی نامید که تعداد آنها به بیش از 18 عدد میرسد و نشان از آن دارد که تفت روزی صادرکننده ی آرد بوده است.
آبشار درّه گاهان
درّهگاهان، درّهای است که در زمانهای دور مردم به آنجا رفته و جشنها و مراسم خود را در آن برپا میداشتند. این درّه در فاصله ی پنج کیلومتری شهر تفت واقع است.
درّه گاهان دارای آبشاری است فصلی، با ارتفاع بیش از 20 متر، که در فصل بهار و اوایل تابستان از سرچشمه های شیرکوه سیراب میشود و در ارتفاع بالای 20 متر به صورت آبشار، طبیعت بینظیری را خلق کرده است. به گفته ی کوهنوردان، از درّه گاهان تا ده بالا زیباترین مسیر این منطقه است.
قلعه ی شوّاز
مهمّترین قلعهی کوهستانی در استان یزد که بر فراز صخرهای سنگی به ارتفاع یکصد متر بنا شده، قلعهی رفیع و با عظمت شوّاز است. مساحت آن پنج هزار متر و دارای در سنگی 7/1×1 از نوع سنگهای رسوبی است که از جای خود خارج شده و قسمتی از آن در خاک فرو رفته است. در داخل قلعه، چند مغازه در دل سنگ کنده شده است.
آبانبار زین آباد
روستای زین آباد یکی از روستاهای زرتشتی نشین تفت میباشد. این روستای بکر و زیبا دارای آبانباری است که در کنار جاده واقع است و در قدیم کاروان های مسیر از خیرات بانی آن استفاده می کردند.
غار نباتی
غار نباتی (گلسرخ) یکی از غارهای زیبا و تاریخی استان یزد است که بین نصرآباد و ندوشن و در مزرعه گلسرخ به صورت حفرهای با مدخل 1.5×1.5 در داخل کوه واقع شده است. این غار از لحاظ زیبایی و بارگاه های طبیعی ناشی از عمل استالاگمیت، استلاگتیت و بلورهای گلکلمی در دالنهای مختلف بسیار جالب و دیدنی است. این غار هنوز فعال است و آثار «غارزایی» در آن وجود دارد.
پیست اسکی سخوید این محل در زمستان، محلّ تجمّع دوستداران برف و اسکی است.