علی اکبر مهرابی
دکتر علی اکبر مهرابی عضو بازنشسته هیات علمی دانشگاه تهران در یادداشتی آورده است: پیشرفت در هر جامعه‌ای ابعاد و زوایای گوناگونی دارد و جامعه زمانی پیشرفته محسوب می‌شود که در این شاخه‌های مختلف به وضعیت مطلوب دست یابد. از جمله بخش‌هایی که نیازمند پیشرفت و تحول اساسی در کشور عزیزمان است، بخش کشاورزی است. جهت دست یابی به این مهم نیازمند مشارکت فعال کشاورزان در فرآیند پیشرفت هستیم. مراد از مشارکت فعال آن است که کشاورزان و روستاییان از آغاز در فرایند تولید از کاشت تا برداشت، تصمیم‌گیری و سیاستگذاری، تضمین قیمت، سرمایه‌گذاری و سایر امور که به هر نحو با تولید سروکار دارند، حضور حداکثری داشته باشند. یکی از مهم‌ترین الزامات پیشرفت کشاورزی به وجود آمدن تشکل‌های کشاورزان است که در این شرایط پیچیده این حق را داشته باشد که در امور کشاورزان حضور مؤثر داشته باشند. از سیاست‌گذاری‌ها گرفته تا سرمایه‌گذاری در فرآیند تولید و همچنین به‌طور جدی حضور در تنظیم بازار و قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی.
در ایران انواع تشکل‌ها، یاری‌گری‌ها و همیاری‌ها در کشاورزی کهن وجود داشته‌اند. حداقل فرهنگ کار جمعی و متشکل شدن هنوز قوی است.
تاریخ کشاورزی کهن بیانگر آن است که در فرآیند تولید و کشت و کار اساساً نظام تولید خانوادگی و در برخی موارد انفرادی حاکم بوده است. هنوز هم در بیشتر مناطق روستایی و کشاورزی این گونه است. از این‌رو پس از یک قرن تغییر و تحول در کشاورزی ایران و با وجود شکل‌گیری یک دستگاه اجرایی قوی و با عرض و طول، نظام تولید خانوادگی و انفرادی پابرجاست.
برای گام برداشتن در جهت پیشرفت کشاورزی با همه ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایش:
الف: باید نظام تولید خانوادگی و انفرادی به رسمیت شناخته‌شده و قانونی شود.
ب: اگرچه باید از تجربیات دیگران هم بیاموزیم، اما به شدت از نسخه برداری از دیگران و الگو گرفتن بیرونی اجتناب شود.
الگوی پیشرفت کشاورزی ایران باید از درون همین ویژگی‌ها ساخته و پرداخته شود. زیرا بیشتر نابسامانی‌ها و اختلال‌ها به همین سبب است.
علاوه بر آنچه بیان شد، مشاهدات پژوهشگران نشان می‌دهد که نزدیک به دو تا سه هزار صفحه قانون درباره آب و زمین وجود دارد که بسیاری از آن‌ها ناسخ و منسوخ و یا ضد و نقیض هستند؛ لذا ضروریست این قوانین به طور جدی تصحیح شده و برابر شرایط امروز به صورت یک مجموعه بسیار کم حجم‌تر درآیند و با توجه به حقوق عرفی روستاییان و کشاورزان نگاشته شوند. البته بهتر است که نگارش آن ساده و روشن باشد تا کمتر به تفسیر نیاز داشته باشد.
در ایران انواع تشکل‌ها، یاری‌گری‌ها و همیاری‌ها در کشاورزی کهن وجود داشته‌اند. حداقل فرهنگ کار جمعی و متشکل شدن هنوز قوی است.
تاریخ کشاورزی کهن بیانگر آن است که در فرآیند تولید و کشت و کار اساساً نظام تولید خانوادگی و در برخی موارد انفرادی حاکم بوده است. هنوز هم در بیشتر مناطق روستایی و کشاورزی این گونه است. از این‌رو پس از یک قرن تغییر و تحول در کشاورزی ایران و با وجود شکل‌گیری یک دستگاه اجرایی قوی و با عرض و طول، نظام تولید خانوادگی و انفرادی پابرجاست.
برای گام برداشتن در جهت پیشرفت کشاورزی با همه ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایش:
الف: باید نظام تولید خانوادگی و انفرادی به رسمیت شناخته‌شده و قانونی شود.
ب: اگرچه باید از تجربیات دیگران هم بیاموزیم، اما به شدت از نسخه برداری از دیگران و الگو گرفتن بیرونی اجتناب شود.
الگوی پیشرفت کشاورزی ایران باید از درون همین ویژگی‌ها ساخته و پرداخته شود. زیرا بیشتر نابسامانی‌ها و اختلال‌ها به همین سبب است.
علاوه بر آنچه بیان شد، مشاهدات پژوهشگران نشان می‌دهد که نزدیک به دو تا سه هزار صفحه قانون درباره آب و زمین وجود دارد که بسیاری از آن‌ها ناسخ و منسوخ و یا ضد و نقیض هستند؛ لذا ضروریست این قوانین به طور جدی تصحیح شده و برابر شرایط امروز به صورت یک مجموعه بسیار کم حجم‌تر درآیند و با توجه به حقوق عرفی روستاییان و کشاورزان نگاشته شوند. البته بهتر است که نگارش آن ساده و روشن باشد تا کمتر به تفسیر نیاز داشته باشد.
