تعیین مطلوب استراتژی تقسیم سود میان سهامداران یکی از سیاست‌های حساس و مهم مالی شرکتها محسوب می‌شود. بدیهی است که سیاست‌گذاری‌های یکنواخت و هموار برای تقسیم سود موجب می‌شود تا سهامداران به نحوی مناسب‌تر برای انتظارات، میزان بازدهی و کسب سود سهام خود برنامه‌ریزی کنند که این امر بر جذابیت شرکت برای جذب سرمایه‌گذاران می‌افزاید. باید توجه داشت که انتخاب استراتژی تقسیم سود برای شرکتها باید به گونه‌ای صورت پذیرد که ضمن جلب رضایتمندی سهامداران، منابع مالی لازم برای تداوم و توسعه فعالیت‌ها نیز در شرکت باقی بماند. نگاهی به آمارهای مالی شرکت فولاد خوزستان نشان می‌دهد که مبلغ سود تقسیمی این شرکت میان سهامداران در سال‌های اخیر از روندی افزایشی برخوردار بوده است. با این حال، با توجه به طرح‌های توسعه‌محور این شرکت و نیز اقدامات آن در خصوص توسعه بازارهای داخلی و بین‌المللی، چشم‌انداز مناسبی برای ارتقای سطح درآمد شرکت فولاد خوزستان و سودآوری برای سهامداران وجود دارد.
سرمایه‌گذاران در بازار سهام از دو منبع قادر به کسب درآمد از این بازار هستند. حالت نخست این است که قیمت سهام آن‌ها افزایش یابد. حالت دوم نیز از طریق سودی است که در پایان هر سال مالی در مجامع شرکتها میان سهامداران تقسیم می‌شود. در واقع شرکتها موظف‌اند که در پایان هر سال مالی، بخشی از سود به‌دست‌آمده خود را میان سهامداران تقسیم کنند.
هر ساله، در فصل برگزاری مجامع شرکتها، شاهد آن هستیم که شرکتها با درصدهایی مختلف به تقسیم سود سالیانه میان سهامداران خود اقدام می‌کنند. تصمیم شرکتها و سهامداران آن‌ها برای انتخاب استراتژی و تعیین روش و میزان تقسیم سود به عوامل مختلف و متعددی بستگی دارد. یکی از این عوامل، میزان طرح‌های توسعه‌محور و برنامه‌های شرکت برای ارتقای ظرفیت‌های تولید است، زیرا لزوم تامین مالی این پروژه‌ها می‌تواند بر تعیین میزان سود تقسیمی میان سهامداران اثرگذار باشد. همچنین نظم جریانات نقدی شرکت و نیز ایجاد رضابت در سهامداران از جمله عوامل مهم دیگری است که بر انتخاب استراتژی تقسیم سود شرکتها تاثیر می‌گذارد.
باید توجه داشت که هرچه شرکت سیاست یکنواخت، همیشگی و مناسبی را برای تقسیم سود در دستور کار خود قرار دهد سرمایه‌گذار و سهامدار به نحوی بهتر و مطلوب‌تر قادر خواهد بود برای سرمایه‌گذاری در شرکت، انتظارات و کسب بازدهی از سرمایه خود برنامه‌ریزی کند که این امر رضایتمندی بیشتری را برای سهامداران به ارمغان خواهد آورد و موجب ارتقای جذابیت شرکت برای سرمایه‌گذاران خواهد شد.
شرایط اقتصادی، عاملی موثر بر استراتژی تقسیم سود
چنان که گفته شد، عوامل متعددی سیاست تقسیم سود یک شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهند. دو عامل مهم، نخست طرح‌های توسعه‌محور و اصلاح ساختارهای مالی و دیگری بحث جریانات نقدینگی و نظام مالی شرکت، بر تقسیم سود شرکتها تاثیرگذارند. علاوه بر این موارد، برخی از عوامل خارجی مانند تورم و تغییرات نرخ ارز نیز از جمله مواردی‌اند که بر سیاست تقسیم سود شرکتها اثر می‌گذارند. در طول سال‌های گذشته، تقسیم سود شرکتها رقم‌های بالایی از سود آن‌ها را به خود اختصاص می‌داد، به طوری که شرکتها حدود 70 تا 80 درصد سود خود را میان سهامداران تقسیم می‌کردند و منابع مالی کمتری برای انجام و توسعه فعالیت‌ها در شرکت باقی می‌ماند. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر این نسبت به حدود 50 درصد رسیده است. این امر حاکی از آن است که شرکتها تمایل دارند بخش بیشتری از منابع مالی خود را درون شرکت نگه دارند تا صرف برنامه‌ها و اقدامات خود کنند.
یکی از دلایل این امر، افزایش تورم و تغییرات نرخ ارز در طول چند سال اخیر بوده است. با نگاهی به شاخص‌های مختلف اقتصادی نظیر شاخص کسب‌وکار و یا شاخص مدیران خرید، به‌راحتی می‌توان دریافت که هزینه‌های مختلف بنگاه‌های اقتصادی نظیر هزینه خرید مواد اولیه و دستمزدهای نیروی انسانی افزایش قابل توجهی داشته که این امر سرمایه در گردش آن‌ها را در تنگنایی شدید قرار داده است. به همین دلیل، شرکتها تلاش می‌کنند با تقسیم سود کمتر، نقدینگی را در درون سازمان حفظ کنند تا به این ترتیب بتوانند در گام نخست، سطح عملیات خود را تداوم ببخشند و در گام دوم، رشد و توسعه در فعالیت‌های خود ایجاد کنند.
استراتژی فولاد خوزستان در حوزه تقسیم سود
در ادبیات مالی، رویکردها و تئوری‌های مختلفی در خصوص انتخاب استراتژی تقسیم سود شرکتها وجود دارد. تئوری علامت‌دهی و پذیرایی سود سهام اصلی‌ترین رویکردی است که در شرکت فولاد خوزستان و اغلب شرکتها و بنگاه‌های اقتصادی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تئوری عنوان می‌کند که شرکتها، با استراتژی‌های تقسیم سود، علامت‌هایی از نحوه فعالیت و برنامه‌های در دستور کار خود به بازار می‌دهند.
در شرکت فولاد خوزستان، علامت‌دهی تقسیم سود به شکلی است که به سهامدار اعلام شود شرکت در حال اجرای برنامه‌های توسعه‌ای است و برنامه‌هایی را برای این موضوع در دستور کار دارد. به همین دلیل، این شرکت سیاست تقسیم سود خود را به گونه‌ای انتخاب می‌کند که ضمن کسب رضایتمندی سهامداران، قادر باشد برنامه‌های خود را اجرا کند. البته نگاهی به سود تقسیمی این شرکت در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که مبلغ سود تقسیم‌شده میان سهامداران از روندی صعودی برخوردار بوده است. در واقع این شرکت، بر اساس تئوری پذیرایی، سعی داشته است تا رضایت بیشتری را از سمت سهامداران خود کسب کند. به بیان دیگر، شرکت فولاد خوزستان همواره تلاش داشته است تا سیاست و استراتژی تقسیم سود خود را به گونه‌ای تنظیم کند که هم رضایت کامل سهامداران عمده و خُرد خود را جلب کند و هم منابع لازم را برای طرح‌های توسعه‌محور و اصلاح ساختارهای مالی داشته باشد.
باید در نظر داشت که بر اساس تئوری سلسله‌مراتبی تامین مالی، ارزان‌ترین منبع برای تامین مالی، سود انباشته‌ای است که در شرکتها وجود دارد. در همین راستا شرکت فولاد خوزستان به گونه‌ای تقسیم سود خود را انجام می‌دهد که سود انباشته لازم و کافی برای انتقال به حساب افزایش سرمایه باقی بماند و سهامداران از مجامع این شرکت و میزان سود تقسیمی رضایت کافی داشته باشند.
گفتنی است که با توجه به طرح‌های توسعه‌محوری که شرکت فولاد خوزستان در زمینه ارتقای ظرفیت‌های تولید و تکمیل زنجیره ارزش فولاد در دست اقدام دارد، می‌توان به‌راحتی چشم‌اندازهای مناسبی را در خصوص ارتقای سطح درآمد و سودآوری این شرکت برای سهامداران متصور بود. پروژه طرح اسلب عریض یکی از این موارد بود که در سال گذشته اجرایی شد. در کنار این طرح، اقدامات شرکت فولاد خوزستان در زمینه گسترش حوزه مشتریان، چه در حوزه بازارهای داخلی و چه در زمینه بازارهای خارجی و صادراتی، موجب می‌شود که این شرکت، علاوه بر کنترل و تامین نیاز بازار داخل، با توسعه فروش خارجی، ایجاد درآمدهای صادراتی و ورود ارز به کشور، ضمن کمک به بهبود شرایط اقتصادی ایران، سود و منفعت بیشتری را نصیب سهامداران خود کند.
